Son 45 senedir, belirli aralıklarla ekonomik canlandırma adına yeniden yapılandırma başlığı altında, banka borçları, vergi borçları, kamu alacaklarının yapılandırılmasına, taksitlendirilmesine alışkanlık haline getirdik diyebiliyoruz.

Çünkü, herhangi bir sıkıntı, tıkanma veya ekonomik verilerdeki düşme anında, akla gelen en güzel çözümlerden bir tanesi, alacakların, borçların yapılandırılması.

Zamanında sorumluluklarına yerine getirenlerin sayesindeki ülkemizdeki ekonomik veriler ve dengeler sağlanıyor. Oysa ki, “nasıl olsa yeni dönemde yapılandırma çıkar!” beklentisinde olanların ise kamu yatırım ve harcamalarına pek fazla katkı sağlayıp sağlamadıkları tartışılır.

Ekonominin iyiye gidişine enflasyonun düşmesi bir işaret. Enflasyon düşerken, bankalar arası kayıtlara göre de kredi kartlarının borçlarının yükselmesi, yapılan bu olumlu adımlara rağmen, ekonomik ve maddi sıkıntıların devam etmesi anlamına geliyor. Dünyanın sayılı ekonomistleri, iktisatçıları¸kredi kartlarında tıkanma olması, kart ödemelerinin teklemesi halinde ise genel ekonomik düzeyin olumsuz etkilendiğine dair sürekli uyarılarda bulunuyor.

Bankalar Arası Kart Merkezi verilerine göre, Türkiye’de nakit kullanımı azalıyor. 2024’te toplam kart sayısı 430 milyonu geçerken, borcunu ödeyemeyen kişi sayısı 1,1 milyonu aştı.

Bu durum dikkate alındığında, Türkiye’de dijital ödeme sistemleri kullanımı bir dönüşüm yaşıyor. Yıl sonu itibarıyla ülkede 28 milyon aktif kredi kartı kullanıcısı bulunurken, dolaşımdaki toplam kart sayıları çarpıcı rakamlara ulaştı: 128 milyon kredi kartı, 193 milyon banka kartı ve 110 milyon ön ödemeli kart.

Kredi kartı kullanımının sektörel dağılımında en büyük payı yüzde 27.3 oranlı kayıt edilen market ve alışveriş merkezleri alıyor. Bunu çeşitli gıda harcamaları, yemek, restaurant, lokanta harcamaları yüzde 10,6 olarak takip etmiş. Giyim ve aksesuar yüzde 9,9. Fiziksel ürünler yerine, maddi olmayan mal veya hizmetler sağlayan geniş bir ekonomik faaliyet yelpazesini kapsayan hizmet sektörü¸ Sağlık, eğitim, misafirperverlik, finans, eğlence guruplarındaki harcama 10,1. Ulaşım, benzin-yakıt istasyonları harcamaları ise yüzde 10,0olarak kayıt altına alınmış.

2020’den bu yana temassız özellikli kredi kartı yüzde 111,6, banka kartı yüzde 240,9 ve ön ödemeli kart kullanımı ise yüzde 74,8 arttı.

Evet, temassız ödeme pek çok konuda müşteriler ve kasiyerlere yardımcı oluyor. Çünkü, vakit ve nakit hesabına göre de zaman kazandırıyor. Bazen ise, temassız ödemeli kartların dezavantajları olduğu yönünde de toplumda geniş bir algı var. Mesela, post cihazlarının yanından geçerken, temassız kartlardan para çekildiği iddiası halk arasında hep konuşulup duruyor.

Dijital bankacılık kullanımında belirgin bir cinsiyet farkı göze çarpıyor. Kullanıcıların yüzde 64,8’i erkek, yüzde 35,2’si kadın. Uzmanlar, bu farkın temel nedenlerini kadınların kart sahipliğinin daha düşük olması ve özellikle ileri yaştaki kadınların teknoloji kullanımında yaşadığı zorluklarla açıklıyor.

Bir başka görüş ise kadınların daha ziyade eşlerine ait veya ailelerine ait kartları kullandıkları için bu sayıda geride kalmaları gayet normal.

Türkiye Bankalar Birliği’nin endişe verici verileri, kredi kartı kullanımındaki artışın karanlık yüzünü ortaya koyuyor. Kredi kartı borcunu ödeyemeyen kişi sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 37,5 artışla 1,1 milyon kişiye ulaştı. Kredi borcunu ödeyemeyenlerin sayısı da yüzde 24,2 artarak 934 bin kişiyi buldu.

İşte bu durum, ekonomik alanda yeni bir önlem almaya zorladı Bankaları. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, bireysel kredi kartları ve ihtiyaç kredilerinin borç bakiyelerinin 48 ay ile yapılandırılmasını uygun bulduğu belirtilerek, vade ve başvuru süreleri kısaltıldığı ve daha az maliyetli hızlı bir sürecin öngörüldüğü açıklandı.

Bu yapılandırma için bireysel müşterilerin 3 ay içerisinde yapılandırma başvurusunda bulunması gerektiği belirtilen açıklamada, "Yapılandırmadan dönem borcunu kısmen ya da tamamen ödeyemeyen bireysel kredi kartı müşterileri, anapara ve/veya faiz ödemeleri geciken ihtiyaç kredisi müşterileri, daha önce yeniden yapılandırılmış bireysel kredi kartı ve ihtiyaç kredisi müşterileri yararlanabilecektir" yeni getirilen uygulama anlatıldı.

Açıklamada, kredi kartlarının yapılandırılmasında borcun yarısı ödeninceye kadar ilgili banka tarafından kartların limitinin artırılmayacağı, ihtiyaç kredilerinin yapılandırılmasında ise mevcut borç bakiyesini aşacak bir kredi kullandırılmayacağı vurgulandı. Alınan karar kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) da kredi kartı yapılandırma işlemlerine uygulanacak azami faiz oranını yüzde 3,11 olarak belirlediği aktarıldı.

BDDK'nin yeni kararının daha öncekine göre içerdiği değişikliklere ilişkin şu bilgiler verildi:

"Kredi kartı yapılandırmasında artık sadece asgari tutarı ödenmeyen değil, dönem borcu kısmen ya da tamamı ödenmeyen bireysel kartlar da yapılandırmaya konu olabilecek. İhtiyaç kredisi yapılandırmasında gecikme süresi artık '30 günü aşan' değil, 'her türlü gecikmiş ödeme' olarak güncellendi. Hem kredi kartları hem ihtiyaç kredileri açısından; yapılandırma kapsamı, daha önce karar tarihindeki borç bakiyesiyken; artık yapılandırma tarihindeki borç bakiyesi esas alınacak ve gecikmesi olmasa bile karar tarihinden önce yeniden yapılandırılan krediler tekrar yapılandırılabilecektir."

Hayırlısı olsun. Bizler, Temmuz ayında emekli maaşlarına yapılan zamlı maaşlarımızı almayı beklerken, kredi kartlarında biriken borçlarında ne şekilde ödeyeceğimizi hesaplama derdindeyiz. Pek çok kişi ise yanında taşıdıkları kredi kartlarına güvenip, olur olmadık şekilde harcama yaparak hem kendilerine zarar veriyorlar hem de ülke ekonomisine zarar veriyorlar.

Bu konuda toplumsal bilinçlenme gerekiyor. Çünkü, olmayan parayı harcamak¸kar getirmiyor, aksine insanlara borç yüklüyor.