Bir sabah gözlerinizi açar açmaz telefona uzanıp mesajları kontrol edenlerden misiniz? Eh, merak etmeyin, yalnız değilsiniz. Türkiye’de her 100 kişiden 91’i akıllı telefon kullanıyor ve ortalama bir Türk vatandaşı günde 7 saatini internette geçiriyor! Haliyle başımıza gelen dijital kazalar da az buz değil.

Hadi gelin, dijital mecralarda başımıza gelebilecek dertlerden biraz dertlenelim, biraz da gülelim. Hem de arada birkaç ders çıkaralım ki bir daha kimse "linke tıkladım, banka hesabım boşaldı" diye ağlamasın!

Her Gördüğüne İnanma, Her Linke Tıklama!

Geçen gün bir arkadaşım "Ücretsiz tatil kazandınız!" mesajına tıklamış. Tatil yok tabii, hesaplar gitmiş. Şaka gibi değil mi? Ama gerçek. 2024 yılında Türkiye’de sadece kimlik avı (phishing) dolandırıcılığına maruz kalanların oranı %35! Yani üç kişiden biri oltaya geliyor.

İstanbul’da bir esnaf, “belediye denetimi” bahanesiyle 500 TL kaptırmış. Hikâye şöyle: Takım elbiseli bir adam dükkâna giriyor, cebinden logolu bir kart çıkarıyor, “Abi, ruhsatınız yenilendi, bir form imzalamanız gerekiyor” diyor. Adam da güvenip imzalıyor. Ardından, “Bu işlem 500 lira” deyip parayı alıyor ve kayboluyor. Esnaf belediyeye gidince öğreniyor ki ortada öyle bir işlem yok. İşte, yeni nesil dolandırıcılığın ilk perdesi: resmi görünümlü dolandırıcılık.

Artık sadece yaşlı teyzeler değil, gençler bile bu tuzağa düşüyor. Telefondaki ses, profesyonel, telaffuzu düzgün, hatta fonda çağrı merkezi ortamı var. “Şüpheli işlem gördük” deyince panik başlıyor. Siz ne yapıyorsunuz? Hesabınızdan parayı kendi ellerinizle onlara gönderiyorsunuz!

Özellikle toptancılar bilir, müşteri geliyor, “Parayı gönderdim” diye sahte dekont gösteriyor. Mal teslim ediliyor, bir gün sonra banka diyor ki “Bu dekont sahte.”

Bedava peynir fare kapanında olur. Kime ne zaman ne kazandığınızdan emin değilseniz, o linki hemen çöp kutusuna yollayın. Kimse kimseye bir kuruş vermez, hele internet hiç vermez!

Dedikodudan Daha Tehlikelisi: Yalan Haber

Malumunuz, dedikodu bizim toplumda kan dolaşımına karışmış durumda. Fakat internetteki yalan haber dedikodudan beter: bir kere paylaşıldı mı, saniyeler içinde milyon kişiye ulaşıyor. Ülkemizde yanlış bilgiye maruz kalan kullanıcıların oranı %76!

E ne yapmalı? Okuyun, düşünün, sonra paylaşın. Bir haberin doğruluğunu teyit etmeden "Ayy hemen komşuya da atayım" derseniz, bilgi kirliliğine çöp konteyneriyle hizmet etmiş olursunuz. Ayıp olur vallahi.

Resmi Kaynaksız Bilgi Çorbası Olur

Afet, deprem, sel, kriz... Böyle anlarda en çok zarar veren şey yanlış bilgi. Felaket anında teyitsiz bilgi paylaşmak, yarardan çok zarar verir. Hatırlayın, depremden sonra çıkan sahte yardımlar yüzünden binlerce insan dolandırıldı.

Lütfen, resmi kurumlar ne diyor ona bakın. Sosyal medyada "Dayım AFAD’da çalışıyor" diyenlere pek prim vermeyin.

Şifre: 123456 mı Dediniz? Allah Aşkına!

Dünyada en çok kullanılan şifreler hâlâ "123456", "password" ve "qwerty". Şaka gibi ama gerçek. O yüzden hackleniyoruz işte. İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) hayat kurtarır, unutmayın. Şifrenizi de doğum tarihiniz yapmayın. Kimse 1990 yılında doğduğunuzu öğrenince hayatınız değişmiyor zaten, hırsızların işini kolaylaştırıyor sadece!

Bir de Uyarı: Çocuğa Telefonu Verip Rahat Etmek Yok!

"Al yavrum, sen oyalan ben biraz kafa dinleyeyim." Hayat kurtaran cümle değil mi? Fakat çocuklarımızın %68’i internetteyken yetişkin gözetimi olmadan takılıyor. Sonra elalemin kredi kartı bilgisi, yaşına uygun olmayan videolar, bir dünya sorun…

Aman diyeyim, dijital dünyada çocuk yalnız bırakılmaz. Kendinizle ilgilendiğiniz kadar çocuğun ekranıyla da ilgilenin.

Dijital Temizlik Ruh Temizliğidir

Sevgili okurlar, dijital dünya kontrol edilemediğinde başımıza bela. Ama kurallara uyarsak çok faydalı bir yardımcı. Bu yüzden:

Bilgiyi teyit etmeden paylaşma,

Şüpheli linke tıklama,

Resmi kaynaktan sapma,

Şifreni ayda bir değiştir,

İki faktörlü doğrulamayı unutma!

Unutma, sanalda temiz kalmak, sokakta temiz kalmaktan zor. Bir de şu istatistiği bırakayım: Bir yılda dünyada toplam 33 milyar kötü amaçlı siber saldırı gerçekleşiyor. Sen bir tane bile yeme, yeter!

Hadi, şifreyi değiştirip öyle kapat bu yazıyı!