Gayrısafi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) 2021 verilerine göre 47.5 milyar ABD Doları olan, 916 bin 445 kilometrekarelik, 28 milyon nüfuslu Venezuela’da politika faizi yüzde 59.5 olarak uygulanıyor. Bu alanda dünya birincisi olduklarını hemen hatırlatalım.

Arkasından Türkiye geliyor;

Merkez Bankası Para Politika Kurulu (PPK) son 5 ay boyunca faizi yüzde 50’de tutarak sıcak parayı ülkeye çekmeye çalışıyor. Başardığı yönünde henüz elimizde bir veri seti bulunmuyor. Tam aksine tıpkı Venezuela’da olduğu gibi büyük şirketler ülkeyi terk ediyor; Honda, Mazda, BP, Rabobank, Volkswagen (yatırımdan vazgeçti), HSBC ve Ülker gitti. Kalanlar da konkordato ilan etmeye başladı. Sıra iflaslara da gelirse şaşırmayalım.

Enflasyon oranı yüzde 167’leri bulan, işsizliği yüzde 24’lere çıkan, ihracatı 3.6 milyar dolar (2021), ithalatı ise 8.2 milyar dolar (2021) olarak açıklanan Venezeula’nın geleceği ile ilgili kuşkular giderek artıyor. Aynı duruma düşmemek için Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e ‘kontrollü özgürlük’ verildiğini de not edelim.

İHRACAT KALEMLERİ

Venezuela’nın başlıca ihraç kalemleri; petrol ve petrol ürünleri, altın, demir cevheri, boksit, alüminyum, mineraller, kimyasallar ve tarım ürünleri.

İhracatında başlıca ülkeler; Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC), Türkiye, ABD, Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri olarak sıralanıyor.

Venezuela’nın ithalatında ise başlıca ülkeler; ABD, Çin Halk Cumhuriyeti, Türkiye, Meksika, Brezilya ve Arjantin. Türkiye, Venezuela’nın ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında 2021 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin ardından 2’inci, 2022 yılının ilk yarısı itibarıyla ise, ilk sırada yer alıyor. Venezuela’yı ayakta tutuyoruz!

Ülkenin temel döviz kaynağı olan petrol ihracatına yönelik olarak ABD tarafından son yıllarda uygulamaya konulan yaptırımlar, Venezuela ekonomisini olumsuz etkiledi ve temel tüketim mallarında ve ilaçlarda büyük sıkıntılar yaşanmaya başladı. Bir paket gofret vererek bir depo benzin alındığını sanırım kimse unutmadı.

GENÇLER GİDİYOR

Petrolü olan bir ülkenin batı kapitalizminin dev ülkeleri tarafından resmen boğulması inanılır gibi değil. 7 milyon kişi başka ülkelere göç etti. Bu konuda da benzeşmeye başladık. Türk gençleri de özellikle Almanya, Hollanda, İngiltere, ABD ve Kanada’ya göç etmeye devam ediyor. Doktorlar, mühendisler, teknikerler, taksi ve TIR şoförleri, inşaat ustaları, otomobil tamircileri, pilotlar, gemi kaptanları, çocuk bakıcıları, yaşlı ve hasta bakıcılar, bahçıvanlar ülkeyi terk ediyorlar. Venezuela’nın 2022 yılı için kanıtlanmış petrol rezervi 303,468 milyar varil, petrol üretimi günde 636 bin varil; doğalgaz rezervi 5,541 trilyon metreküp, doğalgaz üretimi 23,7 milyar metreküp. Bunca zenginliğin para etmediği belki de bir kaç ülkeden biri için derine kazalım.

SAĞ YÜKSELİŞTE

Belki de asıl soruna eğilmek doğru olacak. Ne demiştik; Venezuela, dünyanın 25'inci büyük petrol üreticisi ve OPEC'in 8'inci büyük üyesi. Ayrıca, çelik, alüminyum ve çimento gibi ağır sanayi ürünleri de üretiyor ve ihraç ediyor. Ancak, Venezuela ekonomisi 2013'ten beri krizde ve son 8 yılda yüzde 90 küçüldü. Hiper enflasyon, elektrik kesintileri, gıda ve ilaç kıtlığı milyonlarca Venezuelalının ülkesini terk etmesine yol açtı.

Arka arkaya gelen ekonomik krizler, salgın hastalıklar, bölgesel savaşlar ve sonrasında gelen göçler hemen her ülkede kaosa neden oldu. Ne yazık ki bu kaotik ortama karşı siyasal iktidarlar bir çözüm üretemediler. Bunun sonucunda en demokratik ülkelerde bile aşırı sağcılar güç topladı, bazı ülkelerde seçim yoluyla iktidara geldiler.

Bu ortam birçok ülkede popülist hareketlere de güç kattı. Sağ ya da sol popülizm aynı kaynaktan beslendiler. Bunun sonucunda insan hakları ihlalleri arttı, iktisadi büyüme gerçekleşse bile insanlar mutlu olmadı, ülkeler istikrar kazanamadı. Bu durum liberal demokrasiye büyük bir darbe vurdu. Popülist liderler ideolojileri ne olursa olsun birbirlerine yaklaştılar.

Venezuela’da yapılan seçim sonuçları yüzde 51 ile Maduro’yu işaret etse de üçüncü defa başkan seçilmesine tepkiler çığ gibi büyüdü. Seçim sırasında Maduro muhalefeti vatan hainliği ve terörist olmakla suçladı. Muhalefet lideri Maria Corina Machado’nun seçime girmesi yasaklandı. Maduro, muhalefetin adayı olarak seçime giren Edmundo Gonzalez’e züppe, gay, küçük prenses gibi benzetmeler yaptı. Sonuçta Maduro seçimleri kazandı (!) Bu yıl enflasyon oranı hedefi yüzde 100 olduğuna göre; Venezuela’da hayat çok pahalanacak demektir.

Bizde de özellikle gıda ürünleri ‘taneyle’ alınabilir seviyeye kadar geldi. 1 karpuza 170 TL verince aydım. Maduro lüks yaşamayı seven bir lider, iyi giyiniyor, iyi yerlerde yemek yemeyi seviyor, iyi korunuyor.

Venezuela’nın kaderi Türkiye ile benzerlik gösteriyor.

Umarım sonumuz aynı olmaz. Yani; ABD’den tokat gelmez!