Şöyle bir hatırlatma ile yazıya başlamak isterim. Ülkemizdeki ekonomik düzen ben dünyaya geldiğim günden bu yana nerede ise hep aynı. Bundan 50 yıl önceki gazeteleri açalım, esnaf krizden ve iş yapamamaktan söz ediyor. Yakınıyor.

İktidarı yönetenlere, hükümetlerin açıklamalarına bakalım; “önümüzdeki günlerde bahar gelecek. Ekonomi düzelecek.”

Kelimeler, cümlelerdeki yazı ifadeler ve bunları söyleyen bazı kişilerin isimleri değişse bile söylemler hep aynı söylemler. Yani, ülkemizdeki bu düzen ile yaşamaya devam edeceğiz.

Gelelim, esnaf ve sanatkarlarımızın durumlarına. Bursa’daki sayıları yüz bine yaklaştı. Sokak ortasında, cadde başında, bazen iş hanlarında, bazen bodrum katlarında, havasız ve ışık görmeyen yapılarda ekmek parası uğruna çalışıyor esnaf ve sanatkarlarımız. Amaç, kimseye muhtaç olmadan evine helal ekmek parası götürebilmek. Tabi, günümüz ekonomik koşullarında, bunu sağlamak ne derece mümkün? Sorularına her esnaf maalesef aynı cevabı veremiyor.

Zorunlu olarak, ihtiyaçlardan esnaf ve sanatkarlara tanınan veya tanındığı söylenilen ama uygulaması maalesef söylendiği gibi olmayan Can suyu kredisi ismi verilen, aslında ise esnafın boğazının sıkıldığı bir uygulama var. Mali kaynak iyi güzel. Alıyorsunuz. Sonrasında, size yüzde 8 faiz diye sözleşme imzalatıyorlar, uygulamada ise faiz oranı oluyor yüzde 47.

Dert ve şikayetler çok ama derdini kime anlatacaksınız ki? İktidara sırtını dayamışlar, esnafın üzerine oturmuşlar, bir yandan siyasi güç, diğer yandan da esnafın kendilerine olan sözde güveni nedeniyle kendilerince bir dünya oluşturmuşlar. Kayıran Allah, 250 derece sıcaklıkta yanan döküm kazanı ateşini körükleyen körükle serinlemek isteyip balyozla demir döven Habip ustayı kayırması lazım.

Kredilerin kullandırıldığı banka, Halkbank ile işleri ortaklaşa yürüten esnaf ve sanatkarlar kredi kooperatifleri yöneticileri de esnaftan gelen ekstranın ekstrası alacaklarla günlerini geçiriyorlar. Geçtiğimiz günlerde, muhalif TV kanalların birinde oldukça iddialı ve dikkat çeken bir haber yayınlandı. İddia bu ya, “Halkbank esnaftan toplayıp, yandaş medyaya reklam vermiş!”

Daha öncede konuyla ilgili yazılar yazdım. Şimdi, Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın 2025 yılı öncesinde esnafa müjde olarak bir açıklama yapması üzerine, konuyu tekrar hatırlatmakta fayda görüyorum. Önce bakanın müjdelerini okuyalım.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, AA muhabirine, esnafa sağlayacakları kolaylıklara ilişkin bilgi verdi. Esnaf, sanatkar ve kooperatifleri ekonominin temeli olarak gördüklerini vurgulayan Bolat, "Esnafa sağlanan kredilerin kapsamının genişletilmesinden bu konuda kolaylıklarının sağlanmasına kadar birçok alanda düzenlemeleri uygulamaya alıyoruz." diye konuştu.

Bolat, söz konusu kesimlere yönelik 5 müjdeli haberleri olduğuna işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu:

Birincisi, kredi kefalet kooperatifleri vasıtasıyla verilen esnaf kredilerinin vadesi 3 aydı. Bunu isteğe bağlı olarak 6 aya kadar uzatıyoruz.

İkincisi, toplam kredi geri ödemesi 36 aya indirilmişti. Esnafın toplam kredi geri ödemesini 36 aydan 48 aya genişleterek, 3 yıldan 4 yıla çıkarıyoruz.

Üçüncüsü, kredi verilirken NACE'ler bazında kısıtlama uygulanıyordu. Bunun üzerine tekrar çalışma yapılacak. Krediler, daha fazla NACE'yi kapsayacak şekilde verilecek.

Dördüncüsü, ahi vakfı kurulmasına ilişkin çalışma yapılıyor. Bu çalışmaları AK Parti Kırşehir Milletvekilimiz Necmettin Erkan TBMM'de yürütüyor.

Beşincisi, esnafın kredi alabilmesi için daha önce başlangıç süresinden itibaren 6 ay gerekiyordu. Bu süreyi 3 aya düşürüyoruz."

Öte yandan, Bakan Bolat, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliğinin (TESKOMB) ev sahipliğinde, Antalya'da esnaf ve sanatkarlarla buluştuklarını bildirdi.

Şimdi burada bir virgül koyup, bakanı Antalya’da misafir eden TESKOMB yönetimleri kimler? Onu hatırlayalım. Genel Başkanı Abdülkadir Akgül. Şu anda AK Parti Yozgat Milletvekili. Esnaf ve Sanatkarın sesini duyurmak yerine AK Parti’nin ekonomi politikalarına destek vermek zorunda olan ve bu nedenlerle de esnafın tepkisini çeken bir isim. Abdülkadir Akgül (d. 1959, Yozgat), Türk iş insanı, siyasetçi ve TBMM 23 . 25. 26. ve 28. dönem Adalet ve Kalkınma Partisi Yozgat milletvekilidir.(nokta)

Sanırım, banka ile kredi kullanan esnaf ve sanatkarlar arasında yaşanılan faiz ve istenildiğinde rakamların değiştirildiği söylem ve iddialarından haberi yok gibi davranıyor.

Bakanın söylemlerine devam; Ekonominin temel direklerinden biri olarak gördükleri esnaf, sanatkar ve kooperatiflere desteklerini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde ortaya konulan üretim ve kalkınma hedefleri doğrultusunda 22 yıldan bu yana güçlendirerek sürdürdüklerini vurgulayan Bolat, "Bu doğrultuda Ticaret Bakanlığı olarak, yaklaşık 2 milyon 235 bini bulan esnaf ve sanatkar camiamıza hizmet ediyor, 2 bin 991 meslek odası, 82 birlik, 13 federasyon ve konfederasyon ile çalışıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Bolat, tüm paydaşlarla ortak hareket ettiklerine dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"Esnaf ve sanatkarlarımızın sorunlarını çözme, talep ve beklentilerine karşılık verme, finansal alanda teşvik, hibe ve kredilerle güçlü altyapıların oluşmasına katkı sağlama noktasında tüm paydaşlarımızla birlikte hareket ediyor, hayata geçirdiğimiz yeni strateji ve eylem planlarıyla gelecek vizyonumuzu şekillendirmeye odaklanıyoruz. Bugün GSYH'si 1 trilyon 202 milyar dolar seviyesine ulaşmış, 17 çeyrektir ekonomik büyümesini kesintisiz sürdüren, büyümede mal ve hizmetler ihracatı katkısını artıran Türkiye, esnaf ve sanatkarlarıyla birlikte üretmeye ve küresel alandaki rekabet gücünü artırmaya devam edecektir."

Burada söylenilenler için yorum yapmıyorum. Şimdi, aynı partinin aynı iktidarın bir önceki dönem Gümrük ve Ticaret Bakanının 2013 yılı için esnaf verdiği müjdeleri içeren haberi okuyup, hatırlayalım.

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, 10 Aralık 2012 tarihinde yaptığı açıklamasında, esnaf kredi kefalet kooperatiflerince kullandırılan kredilerin faizlerinin yüzde 50'sinin hazine tarafından karşılanması amacıyla 2013 yılı bütçesine 513 milyon liralık rekor bir kaynak tahsisinin öngörüldüğünü ifade ederek, ''Böylece küçük işletmelerin 2013 yılında kullanabileceği toplam kredi hacmi rekor bir seviyeye ulaşarak 10,3 milyar liraya çıkacak'' dedi.

''Kooperatiflerle ekonominin kılcal damarlarına hayat veriliyor'' diyen Bakan Yazıcı, kooperatif ortaklık modelinin, toplumun ekonomik ve sosyal kalkınması açısından büyük önem taşıdığını belirtti.
Kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla küçük işletmelerin, esnaf ve sanatkarların kredi ihtiyaçlarının karşılandığına dikkati çeken Bakan Yazıcı, bu kapsamda 2 milyona yakın kooperatif ortağına önemli hizmetler sunduklarını anlattı.

Bakan Yazıcı, 30 Kasım 2012 tarihi itibariyle toplam 257 bin 100 esnaf ve sanatkarın, kredi kefalet kooperatifleri aracılığıyla 6 milyar 753 milyon liralık kredi kullandığını bildirdi.Bakanlar Kurulu kararları doğrultusunda küçük işletmelere, esnaf ve sanatkarlara kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla Halk Bankası kaynaklarından düşük faizli kredi kullandırıldığını anımsatan Yazıcı, şöyle konuştu:

''Halk Bankası kaynaklarından kredi ve kefalet kooperatifi kefaleti ve garantisi alınmak kaydıyla 2002-2011 döneminde mali bütçeye toplam 1 milyar 679 bin liralık ödenek konuldu ve bu ödeneklerin 1 milyar 463 bin liralık kısmı aynı dönemde küçük işletmelere, esnaf ve sanatkarlara faiz desteği olarak kullandırıldı. 2002-2011 döneminde Türkiye genelinde kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla yaklaşık 785 bin küçük işletme, esnaf ve sanatkar düşük faizli kredi imkanından yararlandı.

Bu yılın bütçesine gelir kayıplarını karşılamak üzere başlangıçta 282 milyon 393 bin lira ödenek konulmuştu. Ancak, küçük işletmelerin artan kredi ve destek talebi üzerine ilave 110 milyon lira daha tahsis edilmesiyle birlikte ödenek miktarı toplam 392 milyon 393 bin liraya çıkartıldı. Bu ödeneğin tamamının bu yıl içinde kullanılması halinde 7,8 milyar liralık kredi hacmine ulaşılması mümkün olabilecek. Bu kredilerle ekonominin kılcal damarları olan küçük işletmelerin çarkları daha hızlı döndürülecek.''

Bakan Yazıcı, bugün itibariyle Türkiye'nin 81 ilinde kurulu 1.014 kredi ve kefalet kooperatifi ile 32 bölge birliğinin bulunduğunu belirterek, söz konusu kooperatiflerden 821'inin kefalet verebilecek durumda olduğunu, bunun da kredi geri dönüşlerinin iyi bir noktada olduğunu gösterdiğini kaydetti.
-2013 yılı bütçesinde kaynak miktarı artırılıyor-

Kredi kefalet kooperatiflerince kullandırılan kredilerin faizlerinin yüzde 50'sinin karşılanması amacıyla 2013 yılı bütçesine 513 milyon liralık rekor bir kaynak tahsisinin öngörüldüğünü ifade eden Bakan Yazıcı, ''Bu ödeneğin tahsis edilmesi ve tamamının 2013 yılı içerisinde kullanılması halinde, küçük işletmelerin 2013 yılında kullanabileceği toplam kredi hacmi rekor bir seviyeye ulaşarak 10,3 milyar liraya çıkacak'' diye konuştu.

Şimdi iki bakanın açıklamalarına baktığımızda, daha önce esnaf kredilerinin faizlerinin yüzde 50’si hazine tarafından karşılanıyormuş. Şimdi ise bu destek yok. Esnaf ve Sanatkarlarımız hazine desteği varken aldığı kredilerin faizlerini bu uygulama son bulduğu için kendisi ödemek zorunda kaldı. Gerçekten de verilen sözler ile uygulama bir birinin tam zıttı durum ortaya çıktı.

Esnafın sesi olarak bizlerde bu durumu gazete sayfalarımız ve köşelerimiz aracılığıyla zaman zaman ilgililere duyurma adına çabalıyoruz. Dert büyük. Sıkıntı büyük. Çare bulmak ise siyasi iradeyi düşüyor.

Birkaç ay önce çözüm için bazı önerilerim olmuştu. Özellikle ülkemizdeki vergi sistemine kayıtlı 2 milyon 314 bin esnaf ve sanatkarımıza hizmet veren toplamda bin 14 adet Esnaf ve sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatif var. Bunlar kendi aralarında birde alt birlik üst birlik kurmuşlar. Hepsinin de çalıştığı Halkbank’ın özel şubeleri var. Nerede ise Halkbank’ın her şubesine müşteri sağlama adına bir Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi kurulmuş görüntüsü var ülkemizde.

Bunların yönetim giderleri, kiraları, çalışan personel maaş ve ödemelerinin hepsi bütün masrafları kredi kullanan esnafın ödemesine eklenip, borç hanesine yazılıyor.

Çözüm için 81 ilde 81 tane kooperatif olsun, esnafa bunlar hizmet versin. Ödemelerde en az yüzde 40 tasarruf sağlanır. Sicil ve kayıt tutulması, esnafın izlenmesi ve kredi imkanlarının daha fazla esnaf ve sanatkara dağıtılmasına yol açılır. Kredi kullanan esnafın geri ödeme sırasında cebinden çıkan faiz ve komisyon, aracılık ödemeleri miktarı azalır. Aradaki sayısız kooperatif ve yönetimi için ödenen paralar, masraflar ortadan kalkacağı içinde esnaf daha az para öder. Rahat bir nefes alır.

Bazen meydanlarda işçiler için “sendika ağalığına son!” diye sloganlar atılıyor, esnaf kendi arasında konuşmalarında “esnaf ağalığına son!” diye bu konuyu dile getiriyor ama sesini duyurmak için meydanlara çıkmıyor. Çünkü, esnaf ve ahilik kültüründe böyle bir gelenek yok.