Son 5 yılda vatandaşın gelir-gider dengesi iyice bozuldu, satınalma gücü eridi, sabit gelirliler fakirleşti ve varolan borç, yeni alınan borçlarla çevrildi.

Bir başka enteresan bilgiyi de baştan söyleyeyim; Son 6 ayda 4 milyon yeni icra dosyası hazırlandı.

1-

Kredi kullanan kişi sayısı da son bir yılda 2 milyon kişi birden artarak 40 milyon 300 bine yükseldi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ‘IMF’siz IMF uygulamaları’ ise bir çok insanı ucuz kredi bulamaz hale getirdi. Vatandaşın borçlarının büyüdüğünü az çok biliyorduk aslında. Yeni icra dairelerinin kurulması da yaklaşan büyük yıkımın habercisiydi.

2024 yılının ilk 3 ayında 478 bin kişinin ilk defa kredi kullandığını, icra takibindeki borç tutarının 211 milyar TL’ye yükseldiğini ve vatandaşın giderek daha çok borçlandığını görünce ben de panik başladı. Bir iş yaparken daha sık dokumaya ve ince elemeye başladım.

2-

‘Vatandaşın geliri yeterli olmadığı için bankalara borçlanarak geçinmeye çalıştıklarını’ söylediğimizde eleştiriler aldım. Oysa nüfusun yarısından fazlası borcu boçla çeviriyor, gıdası başta olmak üzere hemen her şeyden kısıyor, boşanmalar artıyor, yasal olmayan yoldan para bulmanın yolları aranıyordu. Emeklinin banka hesabı üzerinden bahis oynatanları siz de biliyorsunuz ben de. ‘24 Ocak Kararları’ alındığında bu kadar zorlanmamıştı toplum. Kenarda köşede kalanlar bozduruldu, babadan anneden borç alındı ama ayakta kaldı toplum. Şimdilerde iş zıvanadan çıktı ya da çıkmak üzere.

3-

Çocuğuna harçlık veremiyor, pazardan dolu filelerle dönemiyor, bayramlarda yeni ‘köynek veya cilbas’ alamıyor, etli kuru fasulye pişiremiyor ve tatile gidemiyoruz! Katı yağ, reçel ve zeytinle kahvaltı yapan ailelerin ‘sabır taşı’ çatlamak üzere. Hele hele yalnız yaşayan emeklilerin hali içler acısı. Mahalle kahvesinde zaman geçiriyor, simitle karın doyuruyorlar. “Beterin beteri var’ diyerek avunuyorlar; okey oynayarak bedava çay içmeye gayret ediyorlar. Oysa hayal ettikleri yaşamın çok uzağında olduklarını bal gibi biliyorlar.

4-

Milyonlarca insanın ucuz olduğu için tercih ettiği Karadeniz hamsisi bile küstü sofralara. Bireysel kredi kullanan kişi sayısı (takipteki krediler hariç) 2024 yılının Mart ayı itibarıyla son bir yılda yaklaşık 2 milyon kişi arttığına göre; ‘Bunlar kredi alıp Kur Korumalı Mevduata (KKM) gittiler’ gibi ipe sapa gelmez yazılar paylaşanları kınıyorum. Kişi başı ortalama kredi bakiyesi 76 bin 800 TL’yi buluyor. Kredi kullanımındaki bu artış, bireylerin borçlanma düzeylerinin hızla yükseldiğini gösteriyor. Sayın Şimşek de ‘yumuşak geçiş’ için kaynak arayışını sürdürüyor. Eğer taze para gelmez ise karbüratörü patlatır, triegel kayışını kopartırız. Araç jant üzerinde belki bir süre daha yol alır ancak sürtünme ve patinaj işe yaramaz ve patlarız!

5-

Hazine ve Maliye Bakanlığı görevini 5 Haziran 2023'te devralan Mehmet Şimşek'in uyguladığı politikaları bankacılık verileri üzerinden değerlendirmeliyiz.

5 Haziran 2023 ve 31 Mayıs 2024 tarihleri arasında bankaların zamanında ödenmediği için icra takibine aldığı borç tutarı 45 milyar TL, KOBİ’lerin borcu 753 milyar TL, tarım sektörünün borcu 206 milyar TL, tüketici kredisi borcu 313 milyar TL, kredi kartı borcu 1 trilyon 35 milyar TL ve takipteki tüketici kredisi ve bireysel kredi kartı borç tutarı ise 31 milyar TL arttı. Yani yeni dönem diye sunulan süreçte de olan yine vatandaşa oldu. Borçlar artmaya devam etti.

6-

24 Mayıs 2024’te 209 milyar 415 milyon TL olan takipteki borç tutarı bir haftada 1 milyar 628 milyon TL artarak 211 milyar 43 milyon TL’ye yükseldi. Yılbaşında bu rakam 191 milyar 983 milyon TL’ydi. Yılbaşından bu yana 19 milyar 60 milyon TL tutarındaki borç tahsil edilemeyip bankalar tarafından icra takibine alındı. Anadolu’da bir söz var; “Gel de canımızı al” derler. Belki de hızla oraya doğru gidiyoruz ve uyuyoruz!

Her kesimden vatandaşın bankalara borcu var. KOBİ’lerin yılbaşında bankalara olan borcu 3 trilyon 295 milyar TL iken bu tutar 31 Mayıs itibarıyla 303 milyar TL artarak 3 trilyon 598 milyar TL’ye yükseldi. Ayrıca zamanında ödeyemedikleri için icra takibine alınan borç tutarları ise 58 milyar 512 milyon TL’ye ulaştı.

Piyasada para dönmüyor ve ticaret durma noktasına gelmiş durumda. Kimse mal almak istemiyor. Daralma kontrollü bir şekilde devam ediyor. Uygulanan politikalarla yılbaşına kadar bir toparlanma sağlanamazsa sorun daha da derinleşecektir. İflasların kapıda olduğu da bir gerçek!

Hedef tek haneli enflasyon. Tutarsa ne ala; Eğer tutmaz ise yandı gülüm keten helva.

Belimizi kolay kolay doğrultamayız.