Vehbi Koç'un gözlemi

Vehbi Koç savaş yıllarında halkın durumunu şöyle tasvir eder:

"Ankara halkının çoğu Müslüman Türklerdi.

Bir de Hristiyanlar ve Museviler vardı. Hristiyanlar çalışırlar, kazanırlardı. İyi yer, içer, eğlenirler; güzel evlerde otururlardı.

Pazarları hafta tatili yaparlardı.

Türkler de çoğunlukla ya hoca, ya bakkal, ya bekçi, ya da ambarcı olurlardı.

Hristiyanlar askere alınmazlar, bedel öderlerdi. Askere gitmediklerinden daha rahatça iş yapma, dükkan açma imkanı bulurlardı.

Türk'ün ise tükenmek bilmeyen bir görevi vardı; Kur'a, ihtiyat, redif denilen, sonu gelmeyen askerlik hizmeti ve bu hizmet sırasında açlıktan, sefaletten veya düşmanla çarpışırken ölmek. İşte Ankara'nın hali bu, Türkiye'nin hali buydu."

Bu gözlemlerinde ne kadar da haklı Vehbi Koç.

Osmanlı da hep asker olan ve bu kaderi asırlardır değişmeyen bir Anadolu halkının en sade ve en realist tarifini yapmıştır yaklaşık 80-90 yıl önce.

Günümüz gençliği tarafından bilinmesi ve tanınması gereken bir kıymet olan Vehbi Koç ülkemizin büyük ve gerçek bir değeridir. Bu sebeple köşmizvyettiği kadar anlatmaya çalışalım.

Koçzade hacı Mustafa Efendi ve Fatma Koç hanımefendi nin oğlu olarak 1901 yılında Ankara'da o zaman ismi Çoraklık olan Keçiören'in Gazino semtindeki bağ evinde doğdu. Babası Koçzade Hacı Mustafa Efendi (1874-1928), annesi Kütükçüzade Hacı Rıfat Efendi'nin kızı Fatma Hanım (?-1963) tarihlerinde yaşadılar. Vehbi Ķoç, Ankara İdadisi'nde okudu. 1917 yılında iş hayatına atıldı. Doğduğu günü hiç bilmedi.

Baba tarafından üç, anne tarafından Hacı Bayram-ı Veli sülalesine dayanan altı asırlık bir aileden geliyordu.

Ankara İdadisi'nde okudu. 1917 yılında iş hayatına atıldı. Doğduğu günü hiç bilmedi. Annesi “üzüme alaca düştüğü günlerde” deyince, sonradan çocuklarıyla birlikte 20 Temmuz’u doğum günü kabul etti. 1928 yılında teyzesinin kızı Sadberk hanımla evlenmiştir.

Vehbi Koç çalışma hayatına, 1917 yılında babasının onun için açtığı küçük bakkal dükkanında ayakkabı lastiği, şeker, kaşar peyniri, zeytin, makarna gibi mallar satarak başladı. Koçzade Ahmet Vehbi adlı ilk firma Ankara Ticaret Odasına 1926 yılında tescil edilmiştir. Ticaret ile uğraşırken, 1928 yılında Ford Motor Company ve Standard Oil (şu anda Mobil)'in yerel temsilcisi oldu. Ankara başkent olunca, ortaya çıkan yapılaşma ihtiyacını görerek, yapı malzemeleri işine girdi. İstanbul'da ve Eskişehir'de (1938) şubeler açtı, Koç şirketlerini Koç Ticaret A.Ş.'nin altında topladı.

General Electric ile 1948 yılında yapılan anlaşma ile 1952 yılında açılan ampul fabrikasını yaptı. Koç 1950 yılında çok büyük bir adım atarak otomobil, ev aletleri, radyatör, elektronik cihazlar, tekstil üretimine başladı. Bozkurt Mensucat, Arçelik (1955), Demir Döküm (1954), Türkay, Aygaz (1962), Siemens ile ortak kablo fabrikası, Gazal, Türk Elektrik Endüstrisi gibi işletmeler kuruldu. Ayrıca traktör üretimine Fiat lisans altında başladı. Otomotiv sektöründeki bu ilk girişim Koç tarafından tam ölçekli bir sanayie dönüştürüldü. Başbakan Adnan Menderesin Ford'a verdiği bir milyon dolarlık teminat mektubunun ardından, Ford Motor Company ile yapılan anlaşmadan sonra 1959 yılında kamyon montajına başlandı ve bugünün önde gelen otomotiv şirketi Otosan’ın kurulmasını sağladı. ilk yerel seri üretim araba Anadol 1966 yılında üretildikten sonra Türkiye'de ekonomik faaliyetlerini iyileştirilmek üzere Vehbi Koç Fiat ile anlaşarak Tofaş’ı kurdu ve ikinci yerli araç olan Murat’ı 1971 yılında üretti.

Vehbi Koç 1963 yılında tüm Koç şirketlerini Koç Holding çatısı altında toplayarak Türkiye'nin ekonomik hayatında önemli bir adım daha attı. Türkiye’de Holding dönemi Vehbi Koç’un attığı bu adımla başladı ve çok sayıda iş adamı bunu takip etti. Grup ayrıca, Fiat, Ford Motor Company, Yamaha ve Allianz gibi tanınmış şirketler ile uluslararası ortaklıkları bulunmaktadır.

76 yıllık kariyerinde 108 şirketten fazlası Koç Grup altında oluşturulmuştur. Gıda, perakende, finans, enerji, otomotiv, turizm ve teknoloji gibi farklı sektörlerde birçok şirket kurulmuştur. Koç Topluluğu yaklaşık 80 bin çalışan, 40 milyar $ ciro, 900 milyon $ ihracat ve yıllık 500-600 milyon $ dolar yatırım ile bugün, dünyanın en büyük 200 işletmesinden biridir.

Vehbi Koç sosyal faaliyetlere daha fazla zaman ayırabilmek için 1984 yılında emekli oldu. Oğlu Rahmi Koç, Koç Topluluğu şirketlerinin liderliğini devraldı

"Hayat hikayem ve Hatıralarım, görüşlerim, öğütlerim." Adını verdiği iki kitap yazdı.Kitaplar Türkçe haricinde İngilizce de yayımlandı. Osmanlı imparatorluğunun çökmesi ile kurulan Türkiye Cumhuriyetinin en önemli iş adamı ve sanayicisi oldu. Ülkenin sanayilesmesin de çok büyük katkıları oldu ve binlerce vatandaşımıza iş imkanı sağladı. Üstelik işletmelerinde çalışanlarına her dönem yüksek ücret ve sosyal haklar vermiştir. Hakkında Yahudi olduğu iddialar yalandır, yazıda anlatıldığı gibi soyu Hacı Bayram Veli'ye dayanır. Koç grubu her dönem, Hacı Bayram Veli vakfına derneğine, eğitime ciddi yardımlar yapar, binlerce gencin eğitimine katkı koyar burs verir. Vehbi Koç'u rahmet ve saygı ile yad ediyoruz.