Kişisel verilerin korunması ve medyada yayınlanan bazı gerçek dışı haberlerin yayından kaldırılmasıyla ilgili olarak geçen yıl çıkarılan 7 bin 253 sayılı kanun uygulamaya başlandı. Pek çok ülkede “unutulma hakkı” olarak isimlendirilen bu kanuna göre, kişiler, belli bir süre geçtikten sonra elektronik ortamdaki verilerin silinmesini veya yayından kaldırılmasını isteyebilecekler.

Bu konu, bizim meslek için çok önemli.

Çünkü, bizim mesleğin görevi sadece habercilik değil, seneler sonra yapılacak olan araştırmalara da öncülük etmek. Yani, yazılı bir tarih gibi arşiv niteliği taşır gazeteler. Pek çok kişi geçmişle ilgili bilgi, belge ve dökümana ihtiyaç duyduğu zaman gazete arşivlerini incelemeye başlar. Çünkü, yazarların pek çoğu her ne kadar ideolojik veya kendi düşüncesine göre tarihi yazmaya çalışsa da gazete haberleri ve yaşanılan günün özeti, tarihin şaşmaz kaynakları arasında yer alır.

Tarihi eserlerin kaynaklarına baktığımızda, yazılı tabletlerden ve kalıntılardan söz edilir. O tabletleri incelenmesi halinde ise, yaşanılan olayların yazıldığı anlaşılır.

Bu yüzden, “tarihin karanlık sayfalarına gömülmek” gibi pek çok konuda, insanların bilmek istemediklerini, hatırlamak istemediği olayları tarihe gömüp yeni bir sayfa açılması anlamına gelir bu söz.

Nisan ayı başı itibariyle ülkemizde de “unutulma” konusundaki kanun hükümleri yürürlüğe girdi.

Peki, insanlar kendilerini nasıl unutturacaklar?

İşte asıl mesele burada gizli.

Bir örnek vereyim. Mesela, bir partinin başkanı, siyasi kimlik taşırken meydana gelen bir olay yüzünden gazetelere kapak olmuş. Haber olmuş. Aradan 10 sene geçmiş. Bu haberler aynen internet ortamında yayılmaya devam ediyor. Bu kişinin ailesi var. İş çevresi var. Evlenip yuva kurmuş, çoluk çocuk sahibi olmuş. Sonra, toplumun içine çıktığında, belki olayın yaşandığı tarihte hayatta olmayan insanların maskarası olabiliyor.

İnsanlarımız bu tür olaylara katlanmak zorunda değiller.

Bir başka deyimle, bir kişinin işlediği suç nedeniyle ailesinin ve yakın çevresinin cezalandırılması hangi hak, hukuk ve adalete sığıyor?

Bu konuda, dünyanın pek çok yerinde insanlar tartışıyor. Hukukçulara göre, suç ve cezanın bireysel olması gerekiyor. Ama, toplum, ne suçun ne de cezanın bireysel olmasını istemiyor. Affetmiyor. Benim bu konudaki şahsi düşüncem ise, topluma karşı işlenen suçlardaki haberlerin veya verilen cezaların unutulma kapsamı dışına çıkarılmasının uygun olacağı.

Çünkü, insanların kamu malını mülkünü kullanırken kendilerine şahsi çıkar elde etmesi, yakın akrabalarına bunları peşkeş çekmesi, ortak olduğu şirketlere para kazandırma adına iş ve ihale vermeleri hem vicdanen hem de ahlaken uygun değil. Bu tür suçlarında ve gazetelerde, medyada yer alan haberlerinde “unutulma hakkı kullanımı” adı altında ortadan kaldırılıp çöpe atılmasına gönlüm razı değil.

Bu kanunun uygulanması sırasında bir ortayol bulunmalı. Kamu ve toplum vicdanlarını yaralayacak haberlerin yayından kaldırılıp kaldırılmayacağı konusunda birkaç uzman değil, aralarında medya kurum ve kuruluş temsilcilerinin de bulunduğu geniş katılımlı bir komisyonlarca karar verilmesi doğru olur.

Konunun detaylarına gelince, Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan, 1 Ekim 2020 tarihinde kabul edilen 7 bin 253 sayılı kanun çerçevesinde, vatandaşların artık "Unutulma Hakkı"nı kullanabileceklerini bildirdi. Böylece, vatandaşlar isimleriyle ilgili çıkan haber, fotoğraf, video, bilgi ve belge gibi verilerini bir dilekçe ile internet arama sonuçlarından kaldırtabilecek.

Bakan yardımcısı Sayan,  "Unutulma Hakkı" ile ilgili sosyal medyadan bir açıklama yaptı. Vatandaşların artık bu hakkı kullanabileceğini belirten Bakan Yardımcısı Sayan, şu ifadeleri kullandı:

"Avrupa ülkelerinde normatif olan unutulma hakkının vatandaşlarımız içinde uygulanması için büyük bir mücadele verdik. 1 Ekim 2020 tarihinde kabul edilen 7 bin 253 sayılı kanun çerçevesinde, vatandaşlarımız artık 'Unutulma Hakkı'nı kullanabilecekler. Peki unutulma hakkı nedir? Kişilerin ya da kurumların internet aramaları sonuçlarında isimleriyle ilgili çıkan haber, fotoğraf, video, bilgi ve belge gibi verilerin artık internet arama sonuçlarında olmasını istememe hakkıdır. Unutulma Hakkı; Dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini ve yayılmasının önlenmesini sağlıyor."

Söz konusu hakkın kullanılması için kişilik hakları ihlal edilen vatandaşların, Sulh Ceza Hakimliğine dilekçeyle başvurabileceklerini kaydeden Sayan, "böylece hakimler, başvuranın adının, ihlale konu internet adresleriyle ilişkilendirilmemesine (unutulma hakkı) karar verilebilecek. İnternet şirketleri, Avrupa adli makamları ve vatandaşlarına nasıl hizmet veriyorlarsa, bu ülkeye de öyle hizmet edecekler. Bu doğrultuda çalışmalarımıza devam edeceğiz" açıklamasında bulundu.