STRES KALP HASTALIKLARINI TETİKLİYOR

HABER: Özge Işkın - Cevdet Yıldız

Bursa’nın Özel Ceylan hastanesinde görev yapan, aynı zamanda Haliç Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji ana bilim dalı öğretim üyesi olan, Doç. Dr. Hüseyin Altuğ Çakmak(39) ile Kalp ve Kalp hastalıklarıyla ile ilgili söyleşi gerçekleştirdik.

Covıd-19’un kalbimizin üzerinde nasıl etkisi var? Bu konuda bizi bilgilendirir misiniz?

Covıd-19 virüsü tek zincirli bir mRNA virüsüdür. Virüsün ölüm hızı %2 civarlarında seyretmektedir. Virüs özellikle yaşlı ve kronik hastalığı olanlarda çok daha ağır seyretmektedir. Üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, septik şok, çoklu organ yetmezliği, kalp kası ve zarı iltihabı), kalp krizi, kalp yetmezliği, akciğer atardamarı ambolisi, bacak venlerininembolisi en sık karşılaşılan covıd-19 enfeksiyon komplikasyonlarıdır. Virüsle enfekte olan kişilerin büyük bir kısmı hastalığı şikâyetsiz veya hafif bulgularla atlatırken yaklaşık %15’i hastane yatışı ve oksijen desteği gerektirmektedir. Ayrıca, hastaların az bir kısmı yoğun bakım ünitelerinde özel oksijen maskesi veya solunum destek cihazlarına ihtiyaç duymaktadır.

Virüs ağız, burun veya göz yoluyla vücuda alınır. Birkaç günlük kuluçka süresi sonrasında kişinin bağışıklık durumuna göre boğaz ağrısı, kuru öksürük, nefes darlığı, gözlerde yaşarma, tat ve koku kaybına yol açabilmektedir. Virüs hücre içerisine ACE-2 alıcıları ile girer ve çoğalmaya başlar. Bu alıcılar vücutta en çok kalp, damarlar, akciğer ve bağırsaklardadır. Aslında virüsün en zarar verici etkisi sitokin fırtınası denilen olay sayesinde meydana gelir. Sitokin adı verilen ve bağışıklık sistemini harekete geçiren moleküller iltihabi reaksiyonlara neden olarak çoklu organ hasarı yapar. ACE-2 reseptörünün en çok bulunduğu yerler, damarlar, akciğeri döşeyen hücreler ve daha çok üst alt solunum epitali dediğimiz buraya döşeyen hücreler oluyor. Ve bunları aslında enfekte ettiği zaman başta kalp damarları olmak üzere bütün damarları vaskilüt adı verilen damar iltihaplanması başlıyor. Damar iltihaplanması ileriki zamanlarda bazı kişilerde pıhtılar oluşmaya başlıyor, işte bu pıhtı damarlarda meydana geldiği zaman kalp krizi dediğimiz hadiseler meydana geliyor.

Covıd-19 Enfeksiyonunun Kalp Tutulumu Nasıl Olur? Kalpte Hangi Hasarları Bırakır?

Kalp hastalarında covıd-19 enfeksiyonu daha ağır seyretmekte olup daha sık ölüm ve yoğun bakım yatışlarına neden olmaktadır. Covid-19 enfeksiyonu kalp kası ve zarında iltihabi reaksiyonlara yol açarak “Troponin” adı verilen kalp hasarını gösteren belirteçlerin yükselmesine neden olmaktadır. Bu durum sıklıkla miyokardit olarak adlandırılır ve eğer erken ve doğru tedavi uygulanmazsa kalp yetersizliğine yol açabilir. Bu yüzden koronavirüs enfeksiyon tanısı konup hastaneye yatırılan hastalarda kanda troponin değerleri bakılırken eş zamanlı olarak kalp ultrasonografisiyle kalp duvarlarının yapı ve fonksiyonları ve kalbin pompalama gücü değerlendirilmelidir. Kalp yetersizliği varlığında ise olası hayati riskleri önlemek açısından tedaviye erken dönemde etkin bir şekilde başlanması gerekmektedir.

Covıd-19 enfeksiyonunun en önemli özelliklerinden birisi de damar tutulumudur. Kalp başta olmak üzere vücudun tüm organlarındaki damarlarda iltihabi reaksiyonlara (vaskülit) ve pıhtı oluşumuna yol açabilmektedir. Bunun sonucunda da kalp damarları veya akciğer atardamarı aniden tıkanarak kalp krizi veya akciğer embolileri meydana gelebilmektedir. Covıd-19 enfeksiyonu aslında damarı besleyen damar adı verilen “vazovazorum” yapılarını da enfekte edip iltihabi reaksiyonları başlatabildiğinden damar yapıları içten ve dıştan bozulmaya uğrar ve tıkanır.

Covıd 19 tedavisinde kullanılan ilaçlar kalbe zarar verir mi?

Covid 19 tedavisinde kullanılan ilaçlar kalbin elektriksel aktivitelerinde birtakım bozukluklara,   sonrasında yüzey elektrokardiyografisi çekilmeli ve olası ritim bozuklukları açısından hastalar değerlendirilmelidir.  Ritim bozukluğu gelişmesi durumunda derhal ilaçlar kesilmelidir. Son günlerde tansiyon tedavisinde kullanılan ACE(Anjiotensin Dönüştürücü Enzim) inhibitörleri veya Anjiotensin Reseptör Blokerleri gibi ilaçların covıd-19 enfeksiyonunu ilerlettiğine dair haberler olmasına karşın yapılan güncel klinik çalışmalarda böyle bir kanıt bulunamamıştır. Bu nedenle yüksek tansiyonu olan hastalarda bu ilaçların devam edilmesi önerilmektedir.

Covıd-19 Enfeksiyon Tedavisi Nasıl Olmalıdır? Kan Sulandırıcı İlaç Alınmalı mıdır?

Covıd-19 Enfeksiyon Tedavisinde antiviral ilaçlar, semptomatik tedaviler (ağrı kesici, ateş düşürücü), bağışıklık sistemini güçlendiren beslenme ve en önemlisi kan sulandırıcı (pıhtı önleyici) ilaçlardır. Kan sulandırıcı tedavi olası pıhtı oluşma ve atma riskini azaltacaktır. Ayrıca kişisel sağlık bilgisi, maske ve sosyal mesafe kurallarına da dikkat edilmelidir.

Covıd- 19 virüsünü atlatan kişiler neler yapmalı, nelere dikkat etmelidir?

Covıd-19 enfeksiyonunda aslında maske takılması çok önemli, sosyal mesafe çok önemli, kişisel hijyen çok önemlidir. Yakalandıktan sonraki süreçte de daha fazla dikkat etmesi gerekiyor bu kurallara.

Kişi ben bu enfeksiyonu geçirdim bir daha geçirmem gibi şey söz konusu değil, antikor seviyeleri onları birkaç ay korusa da daha sonra tekrar bu hastalığa yakalanabiliyorlar.

Özellikle kalp hastalığı varsa kişinin daha dikkat etmesi lazım. Biz düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve mümkün olduğunca stresten uzak durmalarını tavsiye ediyoruz.

Kalp Krizi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Aniden oluşan damar tıkanıklıkları, kalp krizine neden oluyor.  Kalp krizi önceden bize sinyalini veriyor, önce hassas olmayan plak evresinde biz efor dediğimiz merdiven çıkmak, hareket ettiğimizde göğsümüzün tam orta kısmında tarif edemeyeceğimiz bir rahatsızlık hissi, bir basınç hissin gibi olur ve çenemizde tuhaf bir his oluşur, çenemizde, boğazımız da, kollarımızda, omzumuzda bir uyuşma, karıncalanma bir ağrının yansıması şeklinde şikayetlerimiz oluşur, bunlar uyarıcı sinyallerdir.

Başta göğüs ağrısı ve nefes darlığı, bazen bayılma hissi bazen mide ağrısıyla, göğüs bölgesinde kas ağrılarıyla, bulantı, kusmayla ya da soğuk soğuk terlemeyle karşımıza gelebiliyor, bazen de hiç bulgu olmayabilir, hiç şikâyet vermeyebilir, bunlar şeker hastaları, ileri yaştaki hastalar olabiliyor.

Kalp Yetmezliği (Kalp Büyümesi) Nedir?

Kalp yetmezliği kalbin çeşitli nedenlere bağlı olarak hasar görmesi ve vücudun ihtiyacı olan kanı pompalayamamasıdır. Kalp bu durumu düzeltebilmek için olması gerekenden daha fazla çalışmaya başlar ve zamanla büyüyüp şeklini değiştirmeye ve daha fazla küresel hali almaya başlar. Bunun sonucunda da vücudun organlarına giden kan akımı azalır, dokulardaki oksijen ve besin miktarları düşer. Ayrıca, kalp kapakçıklarında da şekil değişikliğine bağlı bozulmalar ve yetmezlik akımları oluşur.

Kalp Yetmezliğinin Sebepleri Nelerdir?

Kalp yetmezliğinin en önemli nedenleri damar sertliği, kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolesterol yüksekliği, kalp kapak hastalıkları, ailesel nedenler, uzun süreli alkol ve sigara kullanımı, şeker hastalığı, kalp kası hastalığı, enfeksiyon hastalıkları, doğumsal kalp hastalıkları, tiroid hastalıkları ve bazı ilaçlardır.

Kalp Yetmezliğinin Başlıca Belirtileri Nelerdir?

Kalp yetmezliğinin başlıca belirtileri nefes darlığı, çabuk yorulma, göğüs ağrısı, bacaklarda şişlik (ödem), çarpıntı, halsizlik, bulantı-kusma, göz kararması ve bayılma hissi, iştah kaybı, ani kilo artışı, öksürük, pembe veya beyaz renkli balgam çıkarma, karın şişliği, kabızlık, geceleri sık idrara çıkma ve boyun damarlarında belirginleşmedir. Fizik muayenede karaciğer ve dalak büyümesi, çarpıntı ve kalpte üfürüm, boyun damarlarında şişkinlik ve bacak, karın ve sırt bölgesinde ödem görülmektedir. Hastalarda genellikle bu belirtilerden birkaç tanesi aynı anda görülmektedir. Ayrıca, konjestif kalp yetmezliği vakalarında, kalbin odacıklarındaki yüksek basınç kanın geriye toplardamar sistemine kaçmasına yol açarak karın, bacak ve ayaklarda sıvı birikimine neden olur. Yatan hastalarda ödemin sıklıkla kalça ve sırtta oluştuğu gözlenir.

Sessiz Kalp Nedir?

Daha çok bayan hastalarımızda gördüğümüz, kalp damarlarımızda darlık bulamadığımız, kalbin birtakım bilinmeyen mekanizmalarla kişide kalp krizini taklit eden durumları ortaya çıkarmasıdır.

Şeker hastalığında ya da nörolojik bazı hastalıklarda ağrı vermeyebilir, şeker hastalığı da sinirleri tutabiliyor, bu uyarılar gelmiyor. Damar tam tıkandığında da olumsuz bir hadiseyle hastaneye başvuru yapıyorsunuz.

Kalp Hastası olmamak İçin Ne Yapmamız lazım?

Düzenli egzersiz ve spor kalbimizi çok güçlendiriyor, kalp damarlarımızın ve kalpten çıkan yan damarların daha iyi olmasını kalbin debi dediğimiz aslında daha fazla akım üretmesini sağlıyor, kaslarımızda yine düzenli bir pos tür, düzenli bir yürüyüş, düzenli bir koordinasyon sağlamamıza yardımcı oluyor. Düzenli spor ve egzersiz küçük yaşlardan itibaren başlamalı, ikincisi de özellikle beslenme çok önemli, çünkü beslenmede kalp sağlığını güçlendirecek besin maddeleri omega 3 olsun, balık, tavuk, et ürünleri ya da meyve ve sebze alımını da tercih etmemiz lazım.

Kızartma, yağlı yiyecekler, margarin türü şeyler, fast food tarzı yiyecekler sadece kalp hastalıklarını değil,  şeker hastalığı, obezite ve diğer bazı sorunları da beraberinde getiriyor.

Dengeli ve düzenli beslenme, spor ve egzersiz yapma ve mümkün olduğunca stresten uzak durma kalp sağlığını korumada en önemli faktörler.