Türk bankacılık sistemindeki değişim, 2002 yılında iktidara gelen AK Parti ve kurmaylarının attığı adım ve aldığı kararlarla şekillenmeye devam ediyor… Derin bir yalnızlık dönemi yaşanıyor izlenimi ediniyorum. Bankalar, çalışanlarını kotaları doldurmaları yönünde zorlarken; şimdiye kadar görülmemiş hatta hiç denenmemiş uygulamalar dikkati çekiyor…

Bankalar Türk Lirası (TL) mevduatta yüzde 50 oranını yakalayabilmek için yeni uygulamaları devreye aldılar bugünlerde… Ticari krediyi hemen kullandırmayan ve vadesiz mevduatta tutan bankalar; Böylece hem maliyeti düşürüyor hem de mecburi olan oranı yakalıyor…

Bankalar, ek menkul kıymet tutma zorunluluğundan kurtulabilmek için Merkez Bankası’nın (MB) getirdiği TL mevduatta yüzde 50 oranını yakalayabileceği yeni fikirleri de tartışıyor olmalı…

Sektörde son dönemde en yaygın uygulama, müşteriye ticari krediyi hemen kullandırmayıp blokaj uygulamak ve bunu vadesiz mevduata aktarmak.

Bankacılık kaynakları, kamu bankalarının bunu 3-4 aydır uyguladığını dile getirirken artık birçok yerli ve özel bankayı da bu yola yönlendirdiğini vurguladı. Kaynakların verdiği bilgiye göre ticari kredinin vadesiz mevduatta tutulması hem TL mevduat oranı artıyor hem de TL mevduat için verilen yüksek faizin gerilemesini sağlıyor.

Bazı bankaların yılsonuna kadar blokaj uygulayabildiği, müşterisini çeşitli bahanelerle oyaladığı belirtiliyor.

Bankacılık sektörünün son dönemdeki en büyük sorunu ‘TL mevduatta yüzde 50 oranını yakalamak’ olunca; Geride kalan hemen hiçbir konuda olmadığı kadar taktik geliştirildiği ortada… Hatırlarsanız; Merkez Bankası hem bankalara bu oranın altında kaldıkları takdirde ek menkul kıymet tutma hem de yabancı para zorunlu karşılık tutarı üzerinden bankaya komisyon ödemeleri zorunluluğu getirdi. Bankalar, döviz mevduatı dönüşüm oranı üzerinden ek menkul kıymet tutuyor ve komisyon uygulamasına tabi tutuluyordu…

Yeni kararlarla birlikte artık dönüşüm oranı kalktı ve her iki durum için de artık TL mevduatın toplam mevduat içindeki payının önemseneceği vurgulandı… İşte bu durum bankaların TL mevduat yarışına başlamasına ve akıl almaz yeni yöntemlerle TL mevduat payını artırmaya itti.

Bankalar her işi bıraktı bu yeni duruma uymak zorunda kaldı…

TL mevduat faizleri, Merkez Bankası’nın 18 Ekim 2022’de menkul kıymet tesisine yönelik yaptığı değişikliklerin ardından artışa geçti. Bankacılık sektörü uzun vadeli düşük faizli ek menkul kıymet tutmak yerine TL mevduat oranını yakalayabilmek için yüzde 30’a varan TL mevduat oranları uyguladı.

Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) uyarılarına rağmen yüksek TL mevduat faizi halen devam ediyor. Yüksek faizin yeterli gelmediği noktada ise finans mühendisliği devreye giriyor.

Kaynakların verdiği bilgiye göre bankalar ticari krediyi hemen müşteriye kullandırmıyor; Belli bir oranı ve bazen de tamamını vadesiz mevduata aktarıyor. Bazı özel bankaların yüzde 30 blokaj uyguladığı ve bunun için de müşterilerine sözleşme imzalattığını kaynaklar belirtirken; Bu miktarın da vadesiz mevduatta 15 gün ile 1 ay arasında tutulduğu belirtiliyor…

Kaynakların verdiği bilgiye göre bazı bankalar kredilerin tamamına blokaj uyguluyor ve aralık sonuna kadar da kullanıma açmıyor. Bankacılık kaynakları zaten finansman sıkıntısı yaşayan tüzel kişilerin kredisine yönelik blokajı mecburen kabul ettiğini belirtirken bankaların ise bu durumdan iki türlü kazanç elde ettiğine dikkat çekti. Kaynakların verdiği bilgiye göre düşük kredi faizlerine karşılık yüksek mevduat faizlerinin olduğu ortamda krediyi vadesiz TL mevduatta tutmak bankaların maliyetini düşürüyor. Bunun yanı sıra TL mevduat oranı da mevduat faizi maliyeti olmaksızın artmış oluyor. Bankacılık kaynakları hem BDDK’nın hem de Merkez’in bankalara uyarıda bulunduğunu vurguladı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun verilerine göre Merkez Bankası’nın 18 Ekim’deki ek menkul kıymet alımına yönelik yaptığı düzenlemenin ardından bankacılık sektöründe TL mevduatın oranı hızla artış trendine girdi. 14 Ekim haftasında sektörün tamamında yüzde 46,85 olan TL mevduat oranı 25 Kasım itibariyle yüzde 49,7 ile yüzde 50 sınırına dayandı.

Halk geçinmek, bankalar ve şirketler yaşamak zorunda…