Hava Durumu
TR
Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文
TR
Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文

Kadınlara seçme ve seçilme hakkı

Yazının Giriş Tarihi: 05.12.2022 00:02
Yazının Güncellenme Tarihi: 05.12.2022 00:02

Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilen günün 88. Yıl dönümünde bazı bilgiler vermek istiyoruz.

Öncelikle kendilerine bu hakkı veren Atatürk'ü rahmetle anmayı ihmal etmesinler deriz. .

En şanssız kadın milletvekilinden başlayalım.

Necla Tekinel 1921 İstanbul doğumludur. Hukuk fakültesi mezunudur. Başvekil Adnan Menderes'in genel başkanlığı döneminde Demokrat Partide siyasete başlamış ve İstanbul'da Sarıyer İlçesinin kurucu ilçe başkanı olmuştur. İstanbul Belediye Meclis üyeliği ve encümen üyeliği yapmıştır.

1957 yılında DP İstanbul Milletvekilliği ön seçimini kazanarak, çok partili hayatın ön seçim kazanan ilk Bayan Milletvekili adayı olmuş ve Kasım 1957 seçimlerinde İstanbul Milletvekili seçilmiştir. 27 Mayıs 1960 darbesinin TBMM'yi feshederek ülke yönetimine el koymasıyla darbenin hakim pozisyonunun yaptırımları ile tüm DP 11. Dönem TBMM üyeleri ile birlikte Yassıada'ya gönderilmiş ve devrin sözde mahkemesi olan Yüksek Adalet Divanı isimli mahkemesinde hayali suçlamalar ile yargılanmıştır.

Yassıada zindanlarında hamiledir. Yassıada'da yargılanırken doğum yapmıştır. Siyaset tarihinde ayrıca, darbe nedeniyle tutulduğu ceza evinde doğum yapan ilk ve tek bayan milletvekilidir. Ne kadar üzücü bir durum ön seçim kazanarak Milletvekilliğine aday olmuş ve bu hakkı kazanıp TBMM'ye gidebilme başarısını gösteren bir Anne adayını ceza evine atarak orada doğum yapmasına hangi vicdan müsaade eder meğer darbecilerin gözünü korkunç hırsları ne denli kör etmiş yazıklar olsun.

TBMM 11.döneminde Demokrat Parti’nin seçim kazanmış bir milletvekili olduğu için, Yassıada ve Kayseri cezaevlerinde bulunmuştur. İstanbul Milletvekili ve Devlet e. Bakanı merhum İsmail Hakkı Tekinel'in eşidir. Dr Mehmet Tekinel'in ve bankacı Ayşegül Gezdur'un anneleridir

Milletvekili seçme ve seçilme hakkı

Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için ilk adımı 1923’te atmışlardı. Bu adım, kadınların 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurma isteğidir. Fakat 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi, Kadınlar Halk Fırkası’nın Türk Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı.

1924 anayasası hazırlanırken kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme geldi ancak TBMM genel kurulunda bu hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır bastığından kadınlar siyasal haklar sağlayamadılar.

Gerekli yasal değişiklik 1934 yılında Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanununda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Öneri, 5 Aralık 1934’te Mecliste görüşüldü. Yapılan oylamada, 317 üyeli Meclis'te, oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi. Anayasanın 10. ve 11. Maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi. Bu anayasa değişiklikleri çerçevesinde İntibah-ı Mebusan Kanunu (Milletvekili Seçimi Kanunu)’nda 11 Aralık 1934’te yapılan değişiklikler sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi.

Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık 1934’te, Türk Kadınlar Birliği İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda büyük bir kutlama mitingi ve Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi.

Kadınlar siyasal haklarını ilk kez 1930 yılındaki Belediye seçimlerinde kullandılar. Seçimler, Eylül başından Ekim’in 20’sine kadar sürdü. Şehir meclislerine girebilen kadınlar arasında İzmir seçimlerinde Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF)’nın iki kadın adayı olan Hasane Nalan ve Benal Nevzat Hanımlar ile, İstanbul seçimlerinde CHF adayı olan Rana Sani Yaver (Eminönü), Seniye İsmail Hanım (Beykoz), Ayşe Remzi Hanım (Beyoğlu), Nakiye (Beyoğlu), Latife Bekir (Beyoğlu) Hanımlar vardır.

Bu seçimlerde Artvin ili Yusufeli ilçesine bağlı Kılıçkaya beldesinde belediye başkanı seçilen Sadiye Hanım, "Türkiye'nin İlk Kadın Belde Belediye Başkanı" olmuş ve bu görevi iki yıl yürütmüştür. Türkiye’nin ilk kadın il belediye başkanı ise çok partili siyasal yaşama geçildikten sonra seçildi. 3 Eylül 1950 tarihinde yapılan yerel seçimlerde 27 üyesi bulunan Mersin Belediye Meclisine seçilen Müfide İlhan, ilk kadın il belediye başkanı oldu.

Köy Kanunu'nun 20. Maddesinin değiştirilmesine dair 26 Ekim 1933 tarihli ve 2329 sayılı kanunun çıkarılmasıyla; kadınların köy muhtar ve heyetlerine seçilme hakkı tanındı.

İlk kadın muhtarın seçimi

Aydın'ın Çine ilçesine bağlı Demirdere köyünde (Bugünkü Karpuzlu ilçesi) yaklaşık 500 oy alarak seçimi kazanan Gül Esin, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın muhtarı oldu.

Türkiye’de kadınların katıldığı ilk genel seçimleri, 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleridir. Bu seçimlerde 17 kadın milletvekili TBMM’ye girdi. 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçiminde emekli öğretmen Hatice Özgenel’in Çankırı milletvekili olarak seçilmesiyle meclisteki kadın milletvekili sayısı 18’e çıkmıştı.

Günümüzde Kadın Partisi

Kadın Partisi (ya da kısaca KP), 26 Haziran 2014 tarihinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren bir siyasi partidir. Benal Yazgan ve Fatma Aytaç eş genel başkanlardır. Parti; erkek egemen rejimin yıkmayı hedeflendiğini, toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı, ayrımcılık karşıtı, emekten yana, çevreci, barış ve kardeşliği savunan, çoğulcu, katılımcı, tabandan demokrasi ilkelerini savunan, şiddet ve savaş karşıtı bir parti olduğunu beyan etmektedir. Partinin Ankara, İstanbul, Bursa, İzmir, Urfa illerinde örgütlenmesi vardır. Fakat pek faal değildir.

2014 Yılında Kadın Partisi Bursa il başkanlığı yarışına tanık olmuştum. Genelde Feminizme yakın kadınların oluşturduğu bu yapının daha kuruluşta iç kavgalarına şahit olmuştum. Hatta kendilerine bu yapıyı beğenmediğimi, asla tutmayacağını söylerken, espri olarak ta "erkeklere eşitlik istiyoruz" demeyi de ihmal etmedim.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.