Türkiye’nin en büyük belalarından bir tanesi de kaçak yapı ve kaçak inşaatlar. Bu konuda, eline gücü geçirenler ne tarım arazisi dinliyorlar ne de kent merkezi. İstedikleri yere istedikleri binayı dikip, sonrada “biz ekonomiye katkı sağlıyoruz” diye hava atıyorlar.

Bu kaçak hastalığı gerçekten büyük bir dert. Kaçak yapılarla Bursa’da kurulu bulunan sanayi bölgeleri bile var. Sadece mahalleler değil.

Peki, bu kaçak yapı meselesiyle mücadele nasıl oluyor? Olmalı?

Mücadele Belediye eliyle oluyor. Belediye görevlileri pek çok kez bu inşaatlar yapılırken göremiyorlar. Yada yolları inşaatların yapıldığı bölgeye düşmüyor. Düşse bile, “bizim partinin adamı!” mantığı ile gerekli işlemlerin yapılmadığı iddialarını sık duyuyoruz.

Bu konunun birde başka yönü var. Ahlak dışı ve etik olmayan bu yoldaki iddialara göre, kaçak yapılarla ilgili yardım adı altında toplandığı öne sürülen paralar var. Rüşvet iddiaları var. Bu yüzden de binayı yapmak isteyenlerin “adamını bulup” gerekeni yaptıkları yolundaki konuşmaların toplumda olması üzücü.

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin kaçak yapılaşmanın önüne geçmek için devreye aldığı İnsansız Hava Aracı (İHA), son 6 ayda taradığı 404 bin 977 bina üzerinde 26 bin 973 kat artışı tespit etti. Çok güzel ve alkışlanacak bir uygulama.

Konuyla ilgili yapılan açıklama umut verici. Demek ki bu konuda artık ciddi ve belgeye dayalı çalışmalar yapılıyor.

Nisan ayından itibaren İHA ile havadan takip uygulamasını başlatan Büyükşehir Belediyesi, kaçak yapılaşmaya göz açtırmıyor. Son 6 ayda 104 saat havada kalıp, 370 kilometrekare alan tarayan İHA, toplam 113 bin 500 kare fotoğraf çekti. Ağırlıklı olarak Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer, Kestel ve Gürsu’yu kapsayan denetimlerde toplam 404 bin 977 bina üzerinde 26 bin 973 kat artışı tespit edildi. Tespit edilen bu kat artışları harita üzerinde işaretlenerek yapının ruhsatlı mı yoksa kaçak mı olduğunun tespit edilmesi için konu fotoğraflarla ilgili ilçe belediyelerine aktarıldı.

Tamam güzel. İşte mesele şimdi bundan sonra ne yapılacağına bağlı. Çünkü, kaçak inşaatla ilgili sadece idari işlemler değil birde cezai işlemler var. Binayı yapan, yaptıran ve inşaatlarda çalışanlara Türk Ceza Kanunu’nun 184. Maddesi bu konudaki ceza şartlarını içeriyor. Kaçak inşaat belirlendiği andan itibaren, gerekli zabıtların tutulması ve bu zabıtların Cumhuriyet Başsavcılıklarına gönderilmesi zorunlu. Belediyeler, az olsa da zorlama ile olsa da bu zabıtları tanzim ederek Savcılıklara gönderiyor. Ceza Davası açılıyor. Toplamda 3 yıl 8 ay olması gereken ceza, alt sınır baz alınıp 8 aya düşüyor. Bu para cezasına dönüşüyor. Verilen cezada İnfaz Kanunu gereği erteleniyor. Kanun böyle.

Ortaya çıkan durum, kaçak inşaat yapanın yanına kar kalıyor.

Bu konuda, kanunlardaki eksiklikler tamamlanmalı. Kaçak inşaat ve İmar Kanunu değişmeli. Olaya Kent Suçu kapsamında bakılmalı. Verilen cezalar caydırıcı olmalı. Hapis cezaları artırılıp, indirim uygulanmadan, paraya bile çevrilmeden infaz edilmeli.

Birde verilen idari para cezaları, komik rakamlardan oluşmamalı. Yapılan inşaat bedelinin en az 5 katı olmalı ki caydırıcı olsun. Bu konular hep kamuoyunda ve akademik bazı toplantılarda tartışılan konular. Fakat, gelin görün ki uygulama hiç de bu mecrada ilerlemiyor. Çünkü, siyasetçiler, seçimle iş başına gelenler kaçak inşaat sahiplerini oy deposu olarak gördükleri için senelerce ülkemizde hep İmar Affı kanunları çıkarılmış. Olaya siyasi ve adli bakış; ne şiş yansın, ne de kebap. Kaçak yapılara ceza değil, ödül veriliyor anlayışı hakim toplumdaki düşünceye göre.

Habere devam edelim. Kaçak yapılaşma ile mücadele konusunda yaptıkları çalışmaları değerlendiren Bursa Büyükşehir Belediye Başkan Alinur Aktaş, birinci derece deprem kuşağında yer alan Bursa’da özellikle kaçakla mücadele konusunda ciddi çalışma yapılması gerektiğini söyledi. Ekonomiye yön veren bir şehir olması yüzünden Bursa’nın, Türkiye’nin en fazla göç alan illerinden biri haline geldiğini dile getiren Aktaş, “Göçlerle birlikte artan nüfus, beraberinde düzensiz yapılaşmayı getirmiş. Maalesef Bursa’mızdaki plansız yapılaşma, üzerinde ciddi çalışmalar yapılması gereken seviyelerde. Büyükşehir Belediyesi olarak ilçe belediyelerimizle birlikte bu konuya hassasiyetle yaklaşıyoruz. Geçtiğimiz yılın Temmuz ayında Büyükşehir meclisimizde bir karar aldık ve bu karar doğrultusunda büyükşehir sınırları içerisinde, yasal izni olmayan inşaatlara göz açtırmıyoruz. Şehrin bütününün, havadan İnsansız Hava Aracı ile takip edildiği uygulama için gerekli cihaz yatırımlarını yaptık. Nisan ayından beri de havadan denetimlerimizi etkin bir şekilde sürdürüyoruz” dedi.

Aktaş, “Ruhsatlandırma konusunda ilçe belediyelerimiz yetkili. Bu nedenle biz yaptığımız bu kat artışlarını harita üzerinde işaretleyip, yapının kaçak mı yoksa yasal mı olduğunun belirlenmesi için konuyu ilçe belediyelerine bildiriyoruz. Yani bu rakam içinde yasal olarak yapılan kat artışları da var. Bunları ilçe belediyelerimiz tespit edip, gerekli işlemi yapıyor. Büyükşehir olarak denetimde aktif rol aldığımız gibi isteyen ilçe belediyelerimize yıkım konusunda ekip ve ekipman desteği sağlıyoruz. Bu kapsamda son 1 yıl içinde Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer, Gürsu, Kestel, İznik, Mudanya, Orhangazi, Yenişehir ve Gemlik’te ilçe belediyelerinin talebi doğrultusunda 200’e yakın binanın yıkımına da destek verdik” diye konuştu.

Rakamlar dikkat çekici. Belirlenen 26 bin 973, nerede ise 27 bin kaçak inşaat ve yapıdan sadece 200 tanesi yıkılmış. Oranı siz hesaplayın. Binde bir bile değil. Kaçak çok, yıkım yok.

Bu konuda görevli olan ilçe belediyeleri de kaçak inşaatları yıkmadıkları zaman yargılanma ve ceza alma tehdidi altındalar. Bu konuya da formül bulunmuş, “ihaleye çıktık. Yıkım için kimse başvurmadı. İhale sonuçsuz kaldı. Bizim yapacağımız bir şey yok.” Böylece yargı cenderesinden paçayı kurtarıyorlar.

Bu konuda mücadele azmi olanlara göre, bazı belediyelerin savunması komik ama kanunun kabul ettiği bir gerekçe.