İsraf, ekonomik olarak bir ülke için negatif bir değer taşımaktan öte zaman zaman çok ciddi rakamlara ulaşmaktadır. Gıda israfından tutun da enerji, su ve daha birçok alanda olumsuz etkisini göstermektedir. Enerjinin ve gıdanın gittikçe artan fiyatları karşısında tüm dünya ülkeleri israfın yol açtığı zararlardan payını almaktadır. Eğer israf konusunda ülkemizin tüm vatandaşları bilinçli davranırsa ekonomik olarak gerçekten azımsanmayacak artı değer rakamlarına ulaşılacaktır.

Ülkemizde israfın önlenmesi için  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2017 yılının Haziran ayında “Sıfır atık” projesi başlattı.

Bakanlığın ifadesine göre;

“Sıfır Atık”; israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.

Atıkların geri dönüşüm ve geri kazanım süreci içinde değerlendirilmeden bertarafı hem maddesel hem de enerji olarak ciddi kaynak kayıpları yaşanmasına neden olmaktadır. Dünya üzerindeki nüfus ve yaşam standartları artarken tüketimde de kaçınılmaz şekilde bir artış yaşanmakta ve bu durum doğal kaynaklarımız üzerindeki baskıyı artırarak dünyanın dengesini bozmakta, sınırlı kaynaklarımız artan ihtiyaçlara yetişememektedir. Bu durum göz önüne alındığında, doğal kaynakların verimli kullanılmasının önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Bu nedenledir ki son yıllarda tüm dünyada sıfır atık uygulama çalışmaları hem bireysel hem kurumsal hem de belediye genelinde yaygınlaşmaktadır.

Sıfır Atık Projesi, Ankara’dan başlamak üzere aşamalı olarak tüm Türkiye’de hayata geçirilecektir. Projenin kamu kurum/kuruluşlarında, eğitim kurumlarında, alışveriş merkezlerinde, hastanelerde, eğlen-dinlen tesislerinde ve büyük iş yerlerinde uygulanması ve 2023 yılında tüm Türkiye’de uygulamaya geçilmesi hedeflenmektedir.”

Geç kalınmış da olsa, çok faydalı bir proje. Gerçekten bu projeyi başlatan ve katkı sağlayanlara teşekkür etmek gerekir.

Gıda israfı nereye gidiyor?

Dünyadaki tabloyu göz önüne alırsak, dünya nüfusunun 2050 yılında 9,1 milyar olacağı tahmin ediliyor. Yani bugünden yüzde 34 daha fazla. Küresel gıda üretiminin, artan nüfusun taleplerini karşılayabilmesi için 2050 yılına kadar yüzde 60 artması gerektiği hesaplanıyor. 800 milyon insanın aç olduğu dünyada, insan tüketimi için üretilen gıdanın neredeyse üçte biri (yaklaşık 1,3 milyar ton) boşa gidiyor veya kayboluyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, gıda atık ve kayıplarının yıllık maliyeti 940 milyar dolara ulaşıyor. Tablo ne kadar korkunç değil mi?

Türkiye israfın neresinde?

Bir marketler zincirinin yetkilisi şunları söylüyor: Mevcut rakamlara bakınca iş gerçekten çok ciddi boyutlarda… Buna göre Türkiye’de üretilen 49 milyon ton meyve ve sebzenin yüzde 25-40’ı ya üretim ve dağıtım zinciri aşamasında kayba uğruyor ya da satış ve tüketim aşamasında atık haline dönüşüyor. TÜBİTAK araştırma verilerine göre; en iyimser tahminle kayba uğrayan ürün miktarı, 11,6 milyon ton. Bu da yıllık yaş sebze- meyve ihracatımızın tam 4 katına karşılık geliyor. Bu gerçekten büyük bir milli kaynak israfı… Üstelik bu rakamlarda tüketici tarafı yok. Farklı kaynaklara göre değişmekle birlikte, Türkiye’de sebze ve meyvedeki kayıp oranı tüketiciye ulaşana kadar yüzde 48’e ulaşıyor. Perakendede satışa kadar geçen kısım bu… Eğer tüketici tarafındaki israfı da hesap ederseniz rakamlar çok büyüyor.

Tek çözüm var; Dinimizce de yasaklanmış olan israf konusunda halkımızın bilinçlendirilmesi. Aksi taktirde ülke ekonomisi için çok büyük rakamlara ulaşan artı değerler çöpe atılmış olur.