İnsanların birlikte yaşamaya başlamasıyla beraber dünyada adalet duygusu, hak ve hukuk konuları büyük önem kazanmış. İnsanların yaşam hakkı korunma altına alınmış, suç işleyenlere ise her türlü cezalandırma yöntemleri uygulanmış.

Hukuk, bir bilim dalı olarak dünya genelinde hızla yayılırken, hukukun uygulanmasıyla ortaya çıkan adalet duygusu ise bir kamu hizmeti olarak yapılmış. Yapılmaya devam ediliyor. Dünyanın ilk anayasası olarak kabul edilen 282 maddelik Hamurabi kanunlarından bu yana hem dini hem de bilimsel olarak hukuk iç içe yaşamış. Yaşatılıyor.

Hukuk, insanların dünyaya geldikleri andan itibaren attıkları her adımı düzenliyor. Ülkeler arasındaki anlaşmaları, savaşı, barışı, insanlar arasındaki evlenme, boşanma ilişkisine kadar her konuda hukuk söz sahibi. Siyasetin dizaynını da hukuk sayesinde yapılıyor. Siyasi Partiler Kanunu, Seçim Kanunu hukukun toplumsal hayatımızda ne kadar etkili olduğunu gösteriyor bizlere.

Bazı kişilere göre hukuk, adliyelerde devam eden kavgalar, davalar olarak gözükse bile hukuk aslında, aile ve insan yaşantısında büyük önemi sahip. İnsanlarla kamu yönetimi arasındaki dengeyi de hukuk sağlıyor. Bu yüzden hukukun amblemi gözleri bağlı bir kadın ve elindeki terazi. Bu terazinin şirazesinin kayması, hukuk adına işlenilebilen adli cinayetlerin de tetikçisi oluyor.

Bu anlattıklarım, dünyanın pek çok ülkesinde hukuk ve adalet adına yaşanılan olaylar.

Sıkıntıların aşılması ise siyasi iradenin iş başına geçip, sorunların çözümü için formüller geliştirmesi ve yeni yaptırımları uygulamaya koyup, bu yaptırımları titizlikle ve dikkatlice izlemesi.

Şimdi, bizim ülkemizde de senelerdir tartışılan adli konularla ilgili hak, hukuk, adalet üçgeninde çözüm getirilmek üzere dev bir adım atıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın deyimiyle, Türkiye’deki insan hakları konusundaki alışılagelinmiş uygulamaları sil baştan değiştirecek olan Eylem Planının hayatımıza kazandıracağı belli başlı gelişmeler şöyle olacak,

İnsan hakları kurumlarının etkinliğini artırıyoruz. Kamu Denetçiliği Kurumu ile Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun kararlarını, kişisel verilerin korunması suretiyle kamuoyunun erişimine açıyoruz.

'Geç gelen adalet, adalet değildir' anlayışıyla, vatandaşımızın taleplerini ve sıkıntılarını daha hızlı, daha etkin, daha şeffaf bir şekilde çözecek adımları atıyoruz. Bu çerçevede, İnsan Hakları Tazminat Komisyonu, Anayasa Mahkemesine başvuruya gerek kalmaksızın, uzun yargılama zararlarını karşılayacak.

Ayrıca, ceza infaz kurumlarının insan hakları odaklı olarak denetim ve takibi için, barolar, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerden temsilcilerin de katılımıyla bağımsız bir 'Ceza İnfaz Kurumları İnsan Hakları İzleme Komisyonu' kuruyoruz.

Adalete güvenin temel unsurlarından biri olan masumiyet karinesini koruyucu tedbirleri, lekelenmeme hakkının kapsamı başta olmak üzere her alanda genişletiyoruz. Adil kararın makul sürede verilmesini temin için yargıda hedef süre uygulamasını yaygınlaştırıyoruz. Yaklaşık 3 yıldır süren bu uygulamada, geçtiğimiz yıl ortalama yüzde 81 oranında hedefin tutturulduğunu gördük. Bu oranı inşallah yüzde yüze çıkartacağız.

Aynı uygulamayı istinaf yargılaması ve adli tıp raporları için de getirdiklerini belirten Erdoğan, "Yine bu kapsamda idari yargıda gerekçeli kararın 30 gün içinde yazılmasını zorunlu kılıyoruz. Şu anda başarıyla süren elektronik tebligat uygulamasına, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızı da dahil ediyoruz" dedi.

Eylem Planı'yla, iddianamelerin mağdur ve müştekilere de tebliği uygulamasını başlatıyoruz. İdari davalarda dosyaya sonradan giren bilgi ve belgelerin taraflara tebliğini de zorunlu hale getiriyoruz. Avukatların, takip ettikleri işlerle ilgili 'aslı gibidir' diye tasdik ettikleri belgelerin, belirli şartlarla adli ve idari merciler tarafından işlemlere esas alınabilmesine imkan sağlıyoruz. Savunmanın ve savunma hakkının güçlendirilmesi kapsamında, müdafiin dosya inceleme yetkisine yönelik olarak verilen kısıtlama kararlarına üst süre sınırı koyuyoruz. Avukatların, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruları elektronik ortamda yapabilmelerine imkan sağlıyoruz.

Adalete erişimi güçlendirecek tedbirlerin, Eylem Planı'nın üzerinde hassasiyetle durduğu konulardan biri olduğunu vurgulayan Erdoğan, bu çerçevede, dava, icra ve noter harç ve masraflarını sadeleştirdiklerini anlattı.

Eylem Planı'nın üçüncü amacının "hukuki öngörülebilirlik ve şeffaflık" olduğunu aktaran Erdoğan, "Hiç şüphesiz, bu amacın özünde hukuk güvenliği ilkesi vardır. Hukuk, kişilerin makul ve haklı beklentilerini öngörülebilir kurallarla karşıladığı ölçüde güven verir.
Dolayısıyla mevzuatımız, hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir tereddüde yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olmalıdır. Ayrıca hukuk, kamusal işlemlerde keyfi uygulama iddialarına karşı da vatandaşımızı koruyucu birtakım güvenceleri hayata geçirmelidir" dedi.

Dünkü yazımda da ifade ettiğim gibi, bizler Türkiye olarak bu uygulamaları hayata geçirebilirsek, hak, hukuk ve adalet alanında dünya lideri oluruz.