Ülkemizdeki çarpık ve kaçak yapılaşmanın önlenmesi amaçlı çıkarılan ve bazı bölgelerindeki dertli, sorunlu binaların sıkıntılarının çözüme kavuşturulması amaçlanan İmar Barışı, hazineye 19 milyar liralık kaynak sağladı.

İmar Barışı süresinin uzatılmasını isteyen bazı vatandaşlarımız ise ekonomik sıkıntılar nedeniyle gerekli başvuruyu yapamadıklarını öne sürerek, 15 Haziran’da bitecek olan sürenin 31 Aralığa, yani yıl sonuna kadar uzatılmasını bekliyorlar.

Bu imar barışı ve bugüne kadar gelinen noktadaki adımların özeti. İmar barışı, önümüzdeki ay haziran ayının 15’inde başvuruların sona ermesiyle tamamlanacak. Ödemeler ise 30 Haziran akşamına kadar yapılabilecek. Bu süre içinde, 2019 yılı Nisan ayı sonuna kadar İmar Barışı ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kayıtlarına göre, 10 milyondan fazla başvuru evrakı geldi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından geçtiğimiz 2018 yılı haziran ayı içerisinde yürürlüğe giren ve iki kez uzatılan İmar Barışı’nda artık sona geliniyor. İmar Barışı’na başvurular için 15 Haziran 2019, ödemeler için ise 30 Haziran 2019 tarihi son gün olacak. Şu ana kadar 10 milyon adet başvuru yapıldı ve 19 milyar TL’lik gelir elde edildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ilgilileri, kanun çıkarılmadan önce yapılan hesaplamalara göre; İmar Barışı’nda 14 ila 15 milyon adet başvuru bekleniyordu. Bugüne kadar ise başvuru rakamı 10 milyon civarında kaldı. Başvuru rakamı üçte iki oranında olarak değerlendiriliyor.

Yine, İmar Barışı kanunu çıkarılmadan önce hazineye getireceği kaynak 40 milyar TL’lik bir beklenti vardı. Şu ana kadar ise bunun yüzde 48’i değerinde olan 19 milyar TL’lik bir gelir sağlandı.

Buradan çıkarılan sonuç şu; evdeki hesap çarşıya uymadı.  

İmar Barışı’na en çok başvuru İstanbul’dan. Bakanlık Kayıtlarına göre;  İmar Barışı’nda ilk sırayı 1 milyon 722 bin 696 başvuru ile İstanbul aldı. İkinci sırada ise 795 bin 934 başvuru ile İzmir yer alıyor. Üçüncü sırada yer alan Ankara’da 452 bin 295 başvuru yapıldı. Başvuru sıralaması Antalya, Bursa, Konya, Muğla, Kocaeli, Mersin ve Adana olarak devam ediyor. Bursa’dan başvuru sayısı 403 bin 896 olarak açıklandı.

İki aşamalı imar barışında, yapı kayıt belgesi için anlaşamayan komşular olduğu gibi ikinci aşamadaki tapu alımında da sıkıntılar çıkabiliyor. İmar barışında birinci aşamada başvuru yapıp ödeme yapan vatandaş yapı kayıt belgesini alıyor. Bu belge ile mülkiyet yasal hale geliyor, idari para cezası veya yıkım kararı ortadan kalkıyor. Bu aşamaya bazı komşular katılmak istemeyince süreç tıkanıyor. İkinci aşamada ise ilk aşamada ödenen miktar kadar bedel ödenip tapu alınıyor. Bu aşamada uzlaşma sorunu yaşanıyor. Çünkü bu işlemler için yasa ‘yüzde 100 katılım’ istiyor. 20 daireli bir apartmanda 1 kişi katılmazsa diğer 19 kişi de tapu yolunda çaresiz kalıyor. Sıkıntı var işin bu aşamasında.

Örneğin 10 daireli bir apartmanda 1 kişi dışında 9 kişi imar barışından faydalanmak istiyor. İşlemler yapılır, o ödeme yapmayan 1 kişinin de ödemesi diğer hak sahiplerince yapılır ve yapı kayıt belgesi alınır. Böylece ilgili yapı hakkında para cezası ya da yıkım kararı varsa bunlar kalkar. Sonra ödeme yapmayan kişi yerine ödeme yapan hak sahipleri ödedikleri tutar kadar bu kişiye icra takibi başlatır. Anlaşma yapmayan kişi o bedeli ödemezse evi elden gidebilir. 10 kişi adına tek kişi de aynı işlemleri yapabilir. Bu uygulamada da pek çok sıkıntı yaşanıyor ve komşular arasında “benim param yok. Benim evimin elektriği, suyu, doğalgazı bağlı. İmar barışına ihtiyacım yok. Senelerdir böyle oturuyoruz. Babamız oturmuş, şimdi de biz oturuyoruz” diyen komşular yüzünden de sıkıntılar yaşanıyor.

Yapı kayıt belgesi almak için yüzde yüz anlaşma zorunlu olmasa da bu defa başka bir sorun yaşanıyor. İmar Barışı uygulamasında en çok karşılaşılan dertlere şöyle bir örnekte verebilirim.  15 malikli bir apartmanda 10 kişi istemezse diğer 5 kişi binanın tüm imar barışı bedelini ödemek zorunda kalıyor. Ancak, ortaya çıkan çok yüksek bedel nedeniyle bu her kesim tarafından mümkün olmuyor. Bu da komşular arasında huzursuzluğa neden oluyor.

Uzmanlara göre asıl uzlaşma sorunu tapuda yaşanıyor. Çünk,ü bu aşamada 1 kişi dahi eksik olsa süreç ilerlemiyor. Bu konuda birçok örnekle karşılaştıklarını öne süren uzmanlara göre, imar barışında ağırlık 1. aşamada. Birkaç ay sonra başvuru süresinde sona yaklaşınca ikinci aşamaya geçilecek ve bu tip sıkıntılar daha da artacak. Tek parsele birden fazla bina bulunması durumunda da aynı sorun var. Aynı parseldeki tüm hak sahiplerinden katılım isteniyor.

Aslında, kanun iyi düşünülmüş ve senelerce çıkarılan imar aflarına rağmen bu kez hem devletin kasasına, hazineye iyi bir gelir kaynağı getirecek hesaplamalar yapılmış hem de vatandaşların belediye ile zabıta ile imar müdürlükleri ile olan kavgaları, tartışmaları son bulsun istenmiş. Tabi, bu işin birde adliye ayağı var. Kaçak inşaat zabıtları tutulduğu andan itibaren pek çok vatandaşımız adliyeye gitmek zorunda ve Asliye Ceza Mahkemelerinde İmar Kirliliği suçundan yargılanmak zorunda kalıyor. İmar Affı başvuruları bu davaların da düşmesine neden oluyor.