73 günlük tatilin ardından Türkiye Büyük Millet Meclisini oluşturan milletvekilleri yeniden iş başı yaptılar. TBMM’nin açılış günü, protokol konuşmaları yapıldı. Verilen mesajlar ise Yargı Reformu denilen 38 maddelik değişim ile Emeklilikte Yaşa Takılanların sorunlarının çözümü için formül aranacağı yolunda oldu.

Siyaset, ülkemizdeki TBMM gündemi hep iktidar partisi veya partilerinin güdümünde belirlenen bir çalışma tarzı sunuyor. Hele Türkiye’de gündemde ne varsa, siyaset ve politikacılarımız hemen ona sarılıp başlıyorlar konuşmaya, nutuklar atmaya. Sonra, gündem aniden değişiyor, eskiler unutulup yenileriyle vakit geçiriyoruz.

Türkiye’de bana göre kanayan iki yara var. Adalet ve çalışanların rüyası emeklilik meselesi. Bu yara iktidarı belirleyecek, zedeleyecek, düşürecek düzeyde güç kazanmaya başladı. Neden?

Yargıda yapılan gelişmeler ve yaşanılan olaylar, insanların adalete olan güvenlerinde tereddüde düşmesine yol açıyor. Kısaca, insanlar, senelerdir ne adliyeye nede yapılan yargılamada verilen kararlara inanıyorlar. Güveniyorlar. Bunun çaresi ise hakim ve savcılar ile hukuk insanlarının eğitiminden geçmekte olmasına rağmen, insanlar, adliyede dertlerini anlatacak, merhamlarını anlatabilecek yargılamaya tanık olmadıklarını açık seçik söylüyorlar.

Sonrasında, durum ortada. İktidar, yargıda güvenirlik azalmasıyla birlikte oy kaybetmeye başladı. Bu konuda, zaman geçirilmeden önlem alınmalı. Özellikle yargı kararları ve denetlenmesi, üst mahkemelerce incelenmesi hususlarında çok titiz olunmalı.

İktidarlara oy kaybettiren ikinci konu ekonomi. Bu, çarşı-Pazar ekonomisi olduğu kadar insanların ceplerine giren paralarla ilgili konu. Mesela, çalışıp, çabalayıp, belli yaşa geldikten sonra emekli olmak isteyenlere, “senin yaşın daha küçük” denilmesi, iktidara oy kaybettirmeye başladı. Bu kişilerin EYT gurupları kurup bir araya gelmesiyle beraber, yaşanılan sıkıntılar ve zorluklar, muhalefet partilerinin hanesine oy artışı olarak yazılıyor. Çünkü bu kişiler, iktidardan kendi sorunlarına çare bulacağına dair umutlarını yitirmek üzere. Nedeni, cebinde parası olmayan, işi olmayan, mutlu olmayan insanların “ben bu iktidara neden güvenip oy vereyim ki, beni işsiz, bıraktı, ekmeksiz bıraktı. Emekli etmedi. Mağdur etti …” şeklindeki söylemleri, gerçekten ülke gündemindeki ilk sıralardaki yerini koruyor. Yapılan anketlerde bile EYT guruplarında olan daha önceleri iktidarı destekleyen pek çok kişinin, yaşadığı olaylar karşısında siyasi tercihlerini değiştirip, muhalefet partilerine destek vermeye başladıklarını ifade etmesi bugün iktidarı sallaması, yarın ise iktidarın değişimine destek vermesi anlamına gelir. Ki, Türkiye’de, iktidarları orta direk denilen, emekli, memur, işçi, esnaf belirliyor. Bu dengede meydana gelen en küçük bir değişim ve tercihlerin değişmesi, önceliklerin değişmesi demek, iktidarın ömrünün sona ermesi demektir.

Bu durumu, senelerdir EYT’lere karşı direnen AK Parti iktidarı 31 Mart seçim sonuçlarını gördüğünde sanırım anladı. Şimdi, siyasi gündemde EYT konusu tekrar ele alındı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın EYT’liler için çalışma yapması talimatı verdiği, Cumhurbaşkanlığı Sosyal Politikalar Kurulu Başkanvekili Vedat Bilgin ilk olarak geçen hafta Emeklilikte Yaşa Takılanlar Derneği’nin başkan Gönül Boran Özüpak ve yöneticilerinden oluşan beş kişilik heyet ile görüşerek önerilerini dinledi.

Bilgin başkanlığındaki Sosyal Politikalar Kurulu, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) başta olmak üzere ilgili kurumlar ile çalışarak, çözüm önerileri geliştirecek. Cumhurbaşkanı Danışmanı Prof. Dr. Vedat Bilgin, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, emeklilikte yaşa takılanların homojen bir grup olmadığına dikkat çekerek, durumu çok farklı olan kesimler bulunduğunu, çalışmalarının uzun soluklu olacağını, henüz işin çok başında olduklarını söyledi.

EYT ile ilgili olarak bir yandan sosyal güvenlik sistemine aşırı yük getirmeyecek, bir yandan da yeter kadar pirim ödemiş olan kişileri mağdur etmeyecek formül aranıyor.

Geçen yıl TBMM’ye sunulan tekliflerin ortak noktası, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanların kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl olan sigortalılık süresini ve pirim günü koşulunu yerine getirmeleri halinde emekli edilmeleri yönünde oldu.

EYT sorununa çözüm konusunda çeşitli ülke örnekleri de incelenecek. Örneğin Finlandiya’da kanun yaştan önce emekli olanların aylığında, erken emekli olunan her ay için yüzde 0.4 oranında indirim yapılıyor. Emeklilik yaşına gelinceye kadar eksik aylık ödeniyor. Polonya’da da benzer bir uygulama bulunuyor. Kanun yaşa gelinceye kadar daha az emekli aylığıyla erken emeklilik imkanı bulunuyor. Ancak bu haktan yararlanabilmek için kadınlarda 35, erkeklerde 40 yıl sigortalılık koşulları aranıyor.

Dünya örnekleri de incelenerek yapılacak değerlendirmeler sonucunda bir Türkiye modelinin ortaya çıkartılması bekleniyor.

Benim emeklilikle ilgili önerim şu; insanların yaşları belli. Çalışma koşulları belli. 40 yaşın üzerine gelen özel sektör işçileri, kim ne derse desin, işyerlerinde mutlu-mesut çalışamıyor. Her an işten çıkma, çıkarılma korkusu var.

Bu nedenle, işçilerin çalışma süreleri içinde, belli bir iş günü hesaplanıp, bu iş gününü tamamlayanların hangi yaşta olduklarına bakılmaksızın emekli edilmeleri. Bu durum, başta iş barışı olmak üzere, insanların ekonomik yapısında da ülkenin ekonomik yapısında da değişime yol açacaktır. Belki, SGK zarar edebilir ama SGK kanalıyla emekli maaşı alanların bu paraları çarşı-pazarda harcadıkları hesaplandığında, ekonomiye olan katkıları, vergiye olan katkıları, esnafa ve ülke ekonomisine olan katkıları inanın SGK’nın zararlarından daha fazla ülke ekonomisine sosyal fayda sağlayacak. Ben, buna inanıyorum.