Amerika Birleşik Devletleri (ABD) para birimi dolar veya Avrupa Birliği (AB) ortak para birimi Euro üzerinden borç alan, kredi kullanan ya da ticari faaliyetleri kapsamında elden döviz alan kişi veya şirketlerin hemen harekete geçmesi, yasal yollardan ‘adalet’ araması gerekiyor!

Türk Lirası’nın son günlerde hızla değer kaybetmesi, her alanda olduğu gibi ticari iş sözleşmelerinin durumu hakkında oldukça büyük sorunlar ve soru işaretleri doğurdu.

1 USD Doları;

2018 yılında 5.27 TL,

2019’da 5.95 TL,

2020’de 7.44 TL iken;

son günlerde kur 13.50 TL’yi gördü…

Dün saat 14.30’da 1 dolar 12 Lira 78 kuruştan işlem görüyordu…

Bir kişi ya da şirket 2019 yılında 1 milyon dolar kredi kullanmış olsa ve ödemesi bugünlere denk düşse kasasından 13 milyon 780 bin lira çıkacak. Oysa kur dengede olsaydı şirketin kasasından 5 milyon 950 bin lira ödeme yapılacaktı… (Banka faizi hariç) Aradaki fark inanılmaz yıkımlara yol açacak kadar yüksek olduğuna göre; bazı adımların atılması gerekiyor… 

Sözleşme konusu ürünlerin ya da hizmetlerin fiyatlarının hızla ve büyük oranlarda değişmesi, tedarik sözleşmelerinin mevcut haliyle sürdürülmesini güçleştiriyor… Hadi o kadar geriye gitmeyelim; Bundan birkaç ay önceki fiyatlara göre uzun süreli sözleşmeler imzalayan işletmelerin, yaşanan son ekonomik gelişmeler karşısında beklenmeyen ve büyük ölçekli zararlara uğramaları kaçınılmaz… 2001 krizinde evini, villasını, otomobillerini satan, işyerini kapatan çok sayıda kişi vardı!

ÖZEL DÜZENLEME

Özellikle dövizle yapılan işlemlerde, işlemin yapıldığı tarih ile şimdiki tarih arasında TL’nin aşırı miktarda değer kaybetmiş olması ve TL ile yapılan işlemlerde de fiyatların hızla yükselmesi, daha önce imzalanmış sözleşmelerden beklenen faydanın büyük oranda ve beklenmeyecek ölçüde boşa çıkması anlamına geliyor… Bu durum, sözleşme hukukunda ‘uyarlama’ denilen davaların açılabilmesine olanak sağlıyor…

Bugünlerde yaşanılan gerek dövizdeki hızlı ve yüksek oranlardaki dalgalanma gerekse TL bazlı sözleşmelerdeki aşırı fiyat artışları önceden öngörmenin mümkün olmadığı açık olduğuna göre; ‘adalete’ gitmenin tam zamanı…

Borçlar Kanunu’nun 138’inci maddesi, bu tür beklenmeyen gelişmelerin yaşanması nedeniyle borcunu ifa etmekte aşırı derecede güçlük yaşayan kişilerin, mahkemeye başvurarak borcunun yapılandırılmasını yani ‘uyarlanmasını’ talep edebileceğine işaret ediyor… Bu maddenin son fıkrasında uyarlama davalarının, yabancı para ile borçlanan kişiler tarafından da açılabileceğini vurguluyor…

Bu noktada işletmelerin de süreci iyi takip ederek, vakit kaybetmemeleri gerek.

Borcun yerine getirilmesi bakımından aşırı güçlük yaşayan kişi veya şirketlerin karşı tarafa bildirimde bulunmaları, ilk adım. Dövizin ya da fiyatların aşırı yükselmesi durumunu ‘beklenmeyen hal’ olarak görmek, borcun yeni duruma göre güncellenmesini istemek, bunun kabul edilmemesi halinde ise konunun mahkemeye taşınacağından bahsetmek gerekiyor…

Son 3 ayda yüzde 40 değer yitiren TL’yi ayağa kaldıracak adımların zaman geçirilmeden atılmasını bekliyorum…

XXX

KARSAN’DAN İHRACAT ATAĞI

Karsan, 6 metreden 18 metreye kadar sunduğu elektrikli ürün ailesiyle ülkelerin tercihi olmaya devam ediyor. Daha önce Romanya’nın birçok kentine elektrikli araçlarını teslim eden ve yüksek adetli sözleşmelere imza atan Karsan, son olarak Deva kenti için düzenlenen elektrikli araç ihalesini de kazandı. 22 adet e-JEST ve 4 adet e-ATAK, 2022 yılının ikinci yarısında Deva kentinde kullanılmaya başlanacak.

Çalışan kazanıyor… Karsan çalışanlarını tebrik ederim…