Ülkemizde son çıkarılan ve 3 bin 194 sayılı İmar Kanunu’nun 16. Maddesinde geçici değişiklikle yürürlüğe giren İmar Affı kapsamında, mahallelerdeki yeşil alan ve parklardaki eski deyimle kaçak oldukları iddia edilen binalara da yapı kayıt belgesi düzenlendiği iddiaları konuşulmaya başlandı. Bakanlık, köy meralarına dair verilen Tapu Kayıt Belgelerini iptal ediyor. Kentlerdeki yeşil alan parklar ise tartışma konusu.

Önce halkımızın büyük İmar Affı, hükümetin ve siyasetin ise İmar Barışı ismini taktığı bu uygulamanın ana esaslarına bakalım.

Bu Usul ve Esasların amacı; 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun geçici 16 ncı maddesi uyarınca Yapı Kayıt Belgesi verilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. İşbu Usul ve Esaslar, Yapı Kayıt Belgesi müracaatına, Yapı Kayıt Belgesi bedelinin hesaplanması ve ödenmesine, Yapı Kayıt Belgesi verilen Hazineye ait taşınmazların satışına, Yapı Kayıt Belgesi düzenlenmeyecek yapılar ile bu belgenin düzenlenmesi safhasında yalan beyanda bulunanlar hakkında yapılacak işlemlere ilişkin hususları kapsar.

Ana fikir böyle. Uygulama için de tebliğ hazırlanmış. Bu tebliğde yer alan ifadelere göre, bazı uygulamalarla ilgili halkın kafası karışık. Çünkü, mahalle parklarında yapılan ve yıkım kararları bulunan, belediye eliyle veya başka bir formüller üretilip ticarethane açılan yeşil alanlarla ilgili uygulama sıkıntı yaratıyor.

Tebliğe göre;

 İmar Planındaki Sosyal Donatı Alanları Kapsam Dışı

Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslara göre, kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar üzerinde bulunan yapılar hakkında Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemez.

Bu maddeye dikkat çeken bazı mahalle muhtarları, mahallerinde eskiden yapılan bazı derneklere, vakıflara, işadamlarına veya kurumlara verilen çocuk parkları, yeşil alanlar, tapusu olmayan boş alanlar üzerindeki kaçak binalara yönelik yapılan başvurular ile kayıt belgesi verilmesine yönelik çalışmaları eleştiriyorlar. Vatandaşlar, “yeşil alanlara bina dikildi. Yıkım kararları verildi. Bizler, bu binalar yıkılacak, çocuklarımız parklarda oynayacak, yeşil alanlarda, parklarda bizler nefes alacağız diye beklerken, tapu kayıt belgesi düzenlenmeye başlanması neyin nesidir?” diye haklı olarak soruyorlar.

Gerek Kanun’da ve gerekse Yönetmelikte sosyal donatı alanların tanımı yapılmamıştır. Bu konudaki diğer mevzuatta da sosyal donatı alanları olarak açık bir tanım bulmak mümkün değildir.

Sadece Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde “i) Sosyal altyapı alanları: Birey ve toplumun kültürel, sosyal ve rekreatif ihtiyaçlarının karşılanması ve sağlıklı bir çevre ile yaşam kalitelerinin artırılmasına yönelik kamu veya özel sektör tarafından yapılan eğitim, sağlık, dini, kültürel ve idari tesisler, açık ve kapalı spor tesisleri ile park, çocuk bahçesi, oyun alanı, meydan, rekreasyon alanı gibi açık ve yeşil alanlara verilen genel isimdir.” şeklinde bir tanım yer almaktadır.

Kanaatimizce imar barışında geçen “sosyal donatı alanları” ibaresini, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğindeki bu tanım ışığında değerlendirmek mevzuata en yakın uygulama olacaktır.

Tanımdaki fonksiyonları incelediğimizde genel olarak düzenleme ortaklık payından (DOP) ve kamu tesisleri alanına tahsisten (KOP) karşılanması gereken alanlarda kalan yapıların imar barışından yararlanamayacağı görülmektedir.

Türkiye'de 'imar barışı' ile 31 Aralık 2017'den önceki kaçak yapılara af getirileceği belirtilen uygulama kapsamında, Karadeniz yaylalarındaki mera alanlarına inşa edilen kaçak yapılar için başvuruda bulunan ve yapı kayıt belgesi alanlarla ilgili yeni düzenlemeye gidildi. Tarım ve Orman Bakanlığı'nca valiliklere gönderilen uyarıda, 'Mera Kanunu' kapsamındaki alanlara müdahaleleri çoğaltacak yapı kayıt belgelerinin mülkiyete hak teşkil etmeyeceği duyuruldu. Mera alanlarında inşa edilen yapılar ve yeni kaçak yapılar eski gibi gösterilerek, alınan yapı kayıt belgeleri iptal edilmeye başlandı.

Asıl soru şu; Sosyal donatı alanlarında bulunan yapılar İmar Barışından faydalanabilecek mi?

Bakanlık sayfasında yer alan cevap ise şöyle; Sadece hazineye ait sosyal donatı için kesin tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar İmar Barışından yararlanamaz. Planda sosyal donatı olarak gösterilen fakat kesin tahsisi yapılmayan alanlarda bulunan yapılar için başvuru yapabilecektir.

Halk arasında yeşil alanların betonlaştırılmasına yönelik çalışma şeklinde yorumlanan ve ikilem yaratan madde bu.

Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslara göre, kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye ait taşınmazlar üzerinde bulunan yapılar hakkında Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemez. 

Peki, düzenlenenler ne olacak?

Kulağımıza gelen bilgilere göre, Belediyeler, kendi elleriyle başkalarına ticarethane olarak yaptırdıkları, restoran olarak yaptırdıkları binalar için Yapı Kayıt Belgesi başvurunda bulunmuşlar. Galiba amaç, mahkemelerde haklarında açılan ceza davalarından kurtulmak veya yapılan soruşturmaları bertaraf etmek olabilir mi? Diye düşünüyor insanlar…