Güzel bir gölün kenarında medeniyetlere yüzyıllarca ev sahipliği yapmış tarihi bir şehir olan İznik'te ilk yerleşimin MÖ 2500 yıllarına uzandığı tahmin edilmektedir. MÖ 7. yüzyıl öncesinde burada kurulan yerleşime 'Helikare' denilmiş olsa da Makedonya İmparatoru Büyük İskender'in generali Antigonus tarafından MÖ 316 yılında kent adı Antigoneia oldu. İskender'in ölümünden sonra Antigonus ile General Lysimakhos arasındaki savaşı kazanan Lysimakhos kente, Antipatros'un kızı olan eşinin verdi Nikea. MÖ 293'te Bitinya Krallığı'na bağlanan kent, önemli mimari yapılarla süslenmişti.

Hıristiyanlık için çok önemli olan Birinci Konsül, İznik'de toplanmıştır. İmparator I. Konstantin'in da katıldığı toplantıda Hristiyanlıkla ilgili yortu günleri ve Nikea Kanunları adı ile bilinen 20 maddelik metin kabul edilmişti. 787 yılında İznik Ayasofya'sında VII. Konsül toplandı. Ayrıca VI. Haçlı Seferi sonucunda Bizans İmparatorluğu İstanbul'u kaybedince İznik'te Bizans Hanedan üyeleri tarafından İznik Latin İmparatorluğu kurulmuş ve bu imparatorluk daha sonra İstanbul'u fethederek Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmuştur.

Anadolu Selçuklu Devletinin de başkentliğini yapan Nikea, hem Hristiyanlık için hem de Osmanlı için önemli bir merkez olmuş ve bu nedenle de çok zarar görmüş. Hala pek çok tarihi esere ev sahipliği yapıyor. Bir kısmı toprak altında, bir kısmı restorasyon bekliyor, bir kısmı kötü resterasyonun kurbanı olmuş.

Etrafı surlarla çevrili dört kapılı, kitaplara sığmayan tarihi ve kültürel değerlere sahip İznik’e, çınarlar ve akasyalar arasından geçen sahil yolu ve rüzgarın sesini dinleyip ulaşıyorsunuz

Binlerce yıl sarayları süslemiş çinisiyle ünlü şirin ilçe İznik çok farklı bir yer. Her köşesinde farklı bir medeniyetin ayak izlerini saklayan bu kent Osmanlı medrese hayatını başlatan ve kurallarını koyan birçok ilim adamına da ev sahipliği yapmakta.

İki dağın arasındaki vadiye kurulu antik kentte her yer yem yeşil zeytin ağaçlarıyla kaplı adeta. Yeşilden sarıya dönmeye başlamış sazlıkların arasında günün ilk ışıklarıyla motorunu çalıştıran balıkçı kayıkları eski günlerdeki kadar bereketli olmasa yine göle açılmakta.   Yıllardır göle sırdaşlık yapmış salkım söğütler sizleri selamlarcasına göl kenarındalar.

Okşarcasına esen rüzgarda salınan akasyaların nazlı dalları altında yürüyüp sonra tarihi doku içinde tek tük kalan eski İznik evleri arasından İznik'in çinili minaresiyle ünlü yeşil camisine ulaşıyorsunuz. İznik'in sembolü olan cami ismini yeşil çinili ve tuğlalı minaresinden almış. Yapımına 1378 yılında Çandarlı Hayrettin Paşa başlamış olsa da ölümü üzerine oğlu Ali Paşa tarafından 1391 yılında tamamlamış.

Şehri yıllara korumuş olan muhteşem surlar, bu gün hala ayakta kalan Göl kapı, Lefke kapı, Yenişehir ve İstanbul kapıyla adeta tarihe açılıyor.

Şehir merkezine geldiğinizde meydanda sizi Ayasofya Müzesi ve Camii karşılıyor. İznik'in tam ortasında, surlarla çevrili kentin dört kapısından gelen yolların kesiştiği yerde inşa edilmiştir. Hıristiyanlıkla ilgili önemli kararların alındığı 7. konsül 787 yılında bu kilisede toplanmıştır. 1331'den sonra Orhan Gazi  tarafından camiye dönüştürülen yapıya Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Mimar Sinan bir mihrap ilave edip yan nefler de büyük kemer açıklıkları yapmıştır.

1255-1256 yılları arasında Bizans İmparatoru II. Thedoros Laskaris tarafından inşa edilen Aziz Tryphonos Kilisesi. Günümüzde harap bir durumda olsa da turistlerin ziyaret ettiği noktalar arasındadır. Kilise kalıntılarının çevresinde geometrik desenli mozaik parçalarına ve granit sütun parçalarına rastlanmaktadır.

Koimesis Kilisesi'nin yapım yılı kesin olarak bilinmese de 170 yıllarında Piskopos Hyakinthos tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Fakat bazı tarih araştırmacıları bu yapının daha eski bir tarihe sahip olduğunu savunur. Koimesis Kilisesi, Yakup Sokak'ta yer almaktadır ve Yakup Çelebi Türbesi'ne oldukça yakındır. İlk yapıldığı dönemde bir manastırın parçası olan kilise İznik'te yaşanan bir depremin ardından 1065 yılında kilise onarılmış ve yeni eklemeler yapılmıştır. Bizans resim sanatını en iyi yansıtan yapılardan biri olan Koimesis Kilisesi görmeniz gereken yerlerden biri.

Nikeia Antik Kenti İlkçağ döneminde kurulmuş ve İ.Ö. 4. yüzyılda yıkılmış bir kenttir. İsmini Lysimakho'un eşinden almıştır fakat Roma döneminde Hellenleşmiş halkı bu ismi tanrılara bağlamıştır. Burada bulunan su yolları, kent surları, tiyatro ve kiliseler o dönemin sosyal, dinsel ve kültürel özelliklerini yansıtmaktadır. Bu antik kentin halkı, Bithynia havarilerinden biri olan Petrus'un çabaları sonucunda Hristiyanlığı kabul etmişlerdir. Tam anlamıyla günümüze pek fazla kalıntı taşıyamamıştır fakat görülmeye değer önemli yapılar mevcuttur.

İznik’te hiç durmadan yeni yerler keşfetmek ister misiniz? Sansarak Kanyonu sizi sabırsızlıkla sizleri bekliyor. Sansarak Kanyonu, harika bir doğa parçasıdır. 4 saatlik bir zaman diliminde dere içinden kanyona doğru yürüyüş yaparken yürüyüş yolu boyunca göreceğiniz göletler ve şelaleler, sizi fazlasıyla şaşırtan detaylar olacak.

İznik Gölü'ne yakın olan ve aynı adı taşıyan İznik Kalesi'nin tarihi İ.Ö. 258'li yıllara kadar dayanmaktadır. Üç ana kapısı olan kalenin uzunluğu 4 bin 970 metredir ve yüksekliği yaklaşık olarak 10-13 metre civarındadır. Kalede bulunan 114 yuvarlak burçlar surlar güçlendirmek için mevcuttur. İznik Kalesi'nin en dikkat çekici yanı ise İstanbul Kapısı ve Lefke Kapısı'nda bulunan İ.Ö. 3. yüzyıla ait olduğu ileri sürülen ve bir savaşın tasvir edildiği kabartmalardır. İznik’in tarihi yapılarından olan bu kale, görkemli yapısıyla sizleri kendine hayran bırakıyor.

Her köşesinden tarih fışkıran İznik’te Kırgızlar Türbesi'nin tarihi hakkında çok fazla bir bilgi bulunmasa da sahip olduğu mimarisiyle ziyaret oldukça ilgisini çekmektedir. Kırgızlar Türbesi, Yenişehir Kapısı yakınlarında yer almaktadır. Her ne kadar hangi yıl ve kim tarafından yapıldığı bilinmese de 14. yüzyılda Orhan Gazi döneminde yapıldığı rivayet edilir. Camasa, Kırkkızlar, Reyhan, Hacı Camadan ve Yedi Kardeşler isimleriyle de biliniyor türbe. Yapımı sırasında yontma taş ve tuğla kullanılmıştır.

İznik'in doğusunda yüksek bir tepe üzerinde dalgalanan bayraklar İslam ordusunun İznik'i kuşatması sırasında büyük yararlıklar gösteren ve daha sonra Türkler İznik'i alınca anısına bir türbe yaptırılmış olan Türk bayrakları ile donatılmış Abdülvahap Sultan Sancaktari mekanı. Evliya Çelebi’nin “Suheyb-i Rum” (Rum’un İncisi) diye andığı Abdülvahap Gazi Peygamberimizin sancağını İslam ordusunun önünde taşıyan bir sancaktardı. Bu yüzden “sancaktari” edilenmektedir. Bayraklı Dede olarak da anılan yer yüzyıllar öncesinde aldığı emaneti hala dalgalandırmakta İznik’te.

Bir zamanlar çini atölyesi sayısı beş iken, İznik çinileri, günümüzde 30 atölye de aslına sadık kalarak, orijinal desen ve renklerde, 1500-1600 yıllarının Osmanlı örnekleriyle çini üretiyor. Son yıllarda yıldızı parlayan bir başka çini ise "Şans Topu". Osmanlı döneminde her genç kızın çeyiz sandığında mutlaka olması gereken ve ilk konan şans topu, bütün evlere de girmiş durumda. Kapı yanına veya iki pencere arasına asılan şans toplarının nazara karşı olduğuna da inanılıyor

 Hacı Özbek Camii, Eşrefzade Camii, Mahmut Çelebi Camii, Asmalı Cami, Elmalı Köyü Tarihi Camii de geldiğinizde boynu bükük bırakmayın.

Gölden çıkan sazan ve yayın balıklarından yiyebileceğiniz gibi meşhur Yusuf Usta’da köfte ve irmik helvasının tadını mutlaka çıkarmalısınız.

Geçmişten günümüze barışın simgesi olan zeytin ağaçları, göz alabildiğine uzanan yeşil ile çevrili İznik Gölü, muhteşem çinileri, yüzyıllara meydan okuyan tarihi eserleri, her yanından rengarenk çiçekler fışkıran toprak yolları, meyve ağaçlarının süslediği bahçeli şirin evleri ile masalın ta kendisidir İznik.

Çiniler deki asaletin ve tarihin gizemini yakalamanız için İznik sizi bekliyor.