''Geçmiş olsun, şikayetiniz nedir?''

''Her şeyi unutuyorum Doktor Bey''

''Ne zamandan beri?''

''Ne, ne zamandan beri?''

Bugün sizlere toplumda gittikçe yaygınlaşan bir sorundan, unutkanlıktan söz etmek istiyorum.

Unutkanlık çoğu zaman yaşlılığa özgüdür ama gençlerde de görülebilir. Özellikle depresyon, endişe, uykusuzluk, kötü beslenme, okuma alışkanlığı kazanmamak ve sanal yaşamlar her yaşta unutkanlık nedeni olabilir.

B 12 vitamini eksikliği, tiroid tembelliği, yüksek ateş, küçük kafa travmaları unutkanlığa neden olabilir.

Depresyon, hipertansiyon, Parkinson, nöropatik ağrı, idrar kaçırma ve ülser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar unutkanlık yapabilir.

Birçok kronik hastalıkla baş etmeye çalışan yaşlı insanlar kendilerini üzgün, yalnız, endişeli veya sıkılmış hissedebilirler. Bu duygusal sorunları veya depresyonları nedeniyle zihinsel sorunlar veya unutkanlık yaşıyor olabilirler. Bu halleri dışarıdan ilk bakışta onları bunamış gibi gösterebilir. Oysa onlar bunamamış, yaşadıkları sorunlar nedeniyle bunalmışlardır sadece.

Bunama yani demansa gelince... Hafızalarında, kişiliklerinde ve davranışlarında ciddi değişiklikler yaşayan insanlardaki sorun Latince'de zihnin kaybedilmesi anlamına gelen demans olabilir.

Yaşlı insanlarda görülen en yaygın iki bunama türünden biri Alzheimer hastalığı, diğeri beyin damarlarındaki tıkanmalara yani beyin infarktüslerine bağlı bunamadır. Bu bunama türleri, bugünkü bilgilere göre söylemeliyim ki, iyileştirilemez.

Alzheimer hastalığında bulgular yavaş başlar, durum git gide kötüleşir. Beyin damarlarındaki tıkanmalara bağlı bunamada, beynin kan dolaşımındaki değişiklikler bulguların aniden başlamasına neden olabilir. Yüksek tansiyon da bu tür bunamaya yol açan ya da hızlandıran nedenler arasındadır.

Bunayan yaşlılar aynı soruları sık sık sorarlar, bildikleri mekanlarda kaybolabilirler. Bu kişiler kendilerine verilen talimatları anlayıp yerine getiremezler. Zaman ve mekanın farkına varamazlar. Kişisel bakımlarını yapamazlar, kendilerini koruyamazlar, beslenmeyi başaramazlar.

Tanı koymak için öncelikle düzeltilebilir nedenlerin ya da yaşlılığın doğal sonucu olan bir durumun söz konusu olup olmadığı tetkik edilir. Sorun bunların dışında ise beyne yönelik tetkiklere ihtiyaç vardır.

Belirli bir tıbbi sebebe bağlı olan unutkanlık o sebep ortadan kaldırılınca düzelir.

Yaşlanma ile ilgili unutkanlık için herhangi bir tedavi yoktur.  Yaşlı kişilere bu konuda tıbbi destek sağlanması unutkanlığın azalmasına yardım edebilir. Zihinsel egzersizler, yeni ilgi alanları veya hobiler hafızanın iyileşmesine katkıda bulunabilir. Yapılacak işleri planlamaları, kaydetmeleri yararlı olabilir. Aşırı alkol kullanan yaşlıların bunu sınırlandırmaları, daha da iyisi alkolü bırakmaları beyin hasarını bir ölçüde yavaşlatabilir.

Erken ve orta aşamalı Alzheimer hastalığı olan insanlar için, ilaçlar bazı belirtilerin daha da kötüye gitmesini önleyebilir.

Beyin damar hastalığına bağlı bunaması olan kişilerde ise yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve şeker hastalığının uygun bir şekilde tedavi ve takibinin yanı sıra sigara içilmemesi tedavinin başarılı olmasında önemli rol oynar.

Demansı olan birçok insanın hafif seyreden davranış sorunları için ilaç kullanmaları gerekmez. Bazen hafif ajitasyon, endişe, depresyon veya uyku sorunları için ilaç kullanabilir.

Bunamaya neden olan iki büyük hastalık grubunda sağlıklı beslenme ve egzersiz bir ölçüde de olsa yararlı olabilir. Bu hastalıkları tamamen önleyen ya da ortadan kaldıran ilaç tedavisi en azından bugün için yoktur.

Aile ve arkadaşlar bu hastaların sosyal iletişimlerini sürdürmelerine yardımcı olabilir. Takvimler, plan listeleri, güvenlik için yapılması gerekenler hakkında notlar ve ev eşyalarını kullanmak için yazılı talimatlar belleğe yardımcı olabilir.

Unutkanlığın tedavisinde Dahiliye, Nöroloji, Psikiyatri ve varsa Geriatri uzmanı ile evde bakım hizmetleri uzmanlarının işbirliği yapmaları en ideal olanıdır.

Özet olarak belirtmek isterim ki, çağımızın en yaygın sorunlarından biri olan unutkanlık, tedavisi yapılabilen bir nedene ya da şimdilik tedavi edilemeyen nedenlere bağlı olabilir. Doğru beslenmenin yanı sıra zihinsel ve bedensel egzersizler unutkanlığın önlenmesinde yapılması gerekenlerin başında gelir.

Sağlıklı ve huzurlu günler diliyorum sizlere.