Araç sahiplerini yakından ilgilendiren bu önemli konuyu birkaç haftadır yazıyoruz. Trafik sigortalarındaki aşırı artışın nedenlerini yapılan teknik araştırmalar ve örnekleri ile sizlerle paylaşacağım.

Son verilere göre Türkiye'deki araç sayısı: 19 milyon 882 bin adettir.

Bu araçların; 10 milyon 509 bini otomobil, 3 milyon 235 bini kamyonet, 803 bini kamyon, 447 bini minibüs, 217 bini otobüs olarak kayıtlarda yer alıyor.

Türkiye Sigorta Birliği (TSB) verilerine göre 2015 yılında 16 milyon 238 bin araç zorunlu trafik sigortası kapsamında yer alıyor.
Trafik sigortası ile araç sayısı karşılaştırıldığında ise otomobillerde yüzde 94, minibüslerde yüzde 81, otobüslerde yüzde 77, kamyonetlerde yüzde 87, kamyonlarda yüzde 48, motosikletlerde ise yüzde 38, sigortalılık oranı göze çarpıyor.

İlk dokuz aylık verilere baktığımızda zorunlu trafik sigortasında prim tutarı ise şu şekilde gelişmiş: Büyük otobüslerde ortalama fiyat 3 bin 630 TL, kamyonlarda bin 286 TL, kamyonetlerde 410 TL, taksilerde bin 165 TL, otomobillerde ise 287 TL gözükmektedir.

2014 ve 2015 yılı karşılaştırmalı tablo ekte verilmektedir. Prim tutarında araç bazında farklı değişimler söz konusu. Otomobillerde prim artışı yüzde 22,0 olmasına karşılık mesela iş makinelerinde araç başına prim tutarı yüzde -42,5 düşmüş.

Dikkat çekici bir nokta var: Sigortalılık oranı yüksek segmentlerde zorunlu trafik sigortasında prim artışları da yüksek olmaya başlamış. 

Gelelim kasko kısmına. Ne kadar araç zorunlu olmayan kasko yaptırmış? İşte tablo:

Tablodan da görüleceği üzere 2015 yılında ülkemizde 5,6 milyon araç kasko sigortası yaptırmış durumda. 

Araç başına zorunlu trafik sigortasında 420 TL ödenirken, kasko sigortası için 980 TL ödeme yapılmış. 

Mesela bir otomobilin ortalama zorunlu trafik sigortası 335 lira ederken, kasko sigortası 935 lira olmuş.  

Vatandaşlar zorunlu trafik sigortası için 6,8 milyar TL öderken kasko sigortası için ise 5,5 milyar lira ödeme yapmışlar. Trafik için toplamda 12 milyar 340 milyon liralık bir meblağ ceplerden çıkmış oldu. 

Şimdi gelelim asıl meseleye; Zorunlu Trafik Sigortasında fiyatlar neden birden artmaya başladı?

İlk neden,

Sigorta şirketleri zorunlu trafik sigortasından çok zarar ediyor. Sigorta şirketleri geçen yılın ilk dokuz ayında 1,7 milyar lira zarar etmiş durumdalar. Rakam doğru... Ama gerçeği yansıtıyor mu? Bakalım...

Zorunlu Trafik Sigortasında zararın artmasında iki ana neden öne sürülüyor.

1- Kaza sonrası tutulan tutanaklar eğer ağır bir kaza (yaralanma ve/veya ölümlü) değilse vatandaşlar kendi aralarında sorunu hallediyordu. Tabii ki tutanaklar tutulurken suç durumuna göre değil, sigorta durumuna göre tutulmaya başlanmış. Eğer karşı tarafın kasko sigortası yok ise rica-minnet ile olay trafik sigortasına yüklenilmiş. 

2-Yeni yasa sonrası şirketler istediği fiyatı verme özgürlüğüne kavuştu. Yani serbest piyasa oluşturuldu. Ama TOBB'un girişimleri ile serbest piyasa kavramı ticari araçlara uygulanmadı. Ticari araçlar için ne kadar kaza yaparsa yapsın "tavan fiyat" getirildi. 

Şimdi bu iki gelişmeyi yukarıdaki tablolar vasıtası ile irdeleyelim: 

Evet, sigorta şirketlerinin zorunlu trafik sigortasından zararları arttı. Çünkü bir kısım vatandaş kaza maliyetlerini zorunlu trafik sigortalarına yansıttı. Kasko sigortasından ödenmesi gereken hasarlar Trafik sigortasından ödenmeye başlanmış. 

Bu nedenle sigorta şirketleri kar/zarar tablosunu verirken sadece zorunlu trafik sigortasını değil, kasko sigortasını da tabloya eklemeleri gerekiyor. Yani trafik sigortasında tabloyu kasko sigortasını da ekleyerek vermek gerekiyor. 

Veya, Trafik Sigortasında fiyatları artırırken artık Kasko sigortasında fiyatların düşmesi gerekiyor. 

Ya da artık iki sigortanın birleştirilmesinin zamanı geldi. 

Gelelim ikinci nedene...

Hani TOBB'un girişimi ile ticari araçlara getirilen tavan fiyat meselesine. Ticaretin koruyucusu oluyorsa sivil vatandaşın da bir korunmaya ihtiyacı olmalı. Ticari araçlar için getirilen tavan fiyat en azından kaza başı analizle sivil araçlar içinde getirilmelidir. 

Mevcut durumda çok kaza yapan ticari araçların yükü sivil araçların üzerine bindirilmiş durumda. Yani bir nevi elektrikte ayıp-kaçak bölümü gibi bir durumun trafik sigortasında da oluştuğunu görüyoruz. 

Kısaca sigorta sektöründe herkes kendini bir şekilde koruyor, ama korumasız kalanlar yine hakkıyla ödemesini yaparak kurallara uyan siviller oluyor. Kasko maliyetini trafik sigortasına yükleyen kurnazlar ile ticari araçlara tavan getirerek onların kazalarını sivillere yükleyen şirketler maliyeti artırdılar. Sigorta şirketleri de maliyet artışını bahane gösterip Kasko sigortasındaki maliyet düşüşünü gizleyerek bu işin bir başka tarafında yer aldılar. Sonuç olarak maliyet suçsuz vatandaşın sırtına yüklenilmiş oldu.