Elektronik mühendisi, marka ve patent vekili Erdem Kaya’yı son zamanlarda Uluslararası Patent Birliği (UPB) Başkanı olarak tanıyordum ancak; uzun uzun konuşma fırsatı bulamamıştım. Geçen hafta gazetemize ziyarette bulundu ve okur-yazar arkadaşlarla birlikte kendisine sorular yönelttik… Anlattıklarıyla geleceğin portresini çizmeye çalıştık…

Öncelikle hedeflerini anlamamız gerek… Sayın Kaya, “Alın teri yerini akıl terine bırakmalı artık” diye düşünenlerden.

Bakın neler düşünüyor… “Ulus olarak hedefimiz; emek yoğun ekonomiden değer yoğun ekonomiye geçiş yapmak. Günümüzün ağır rekabet şartlarında ne  yazık ki başka bir çıkış yolu da gözükmüyor. Bu noktada girişimciliği ve inovasyonu tetikleme adına devlet politikaları uygulamaya alındı, bu uygulamalar yavaş yavaş çıktılarını vermeye başlıyor.

Yeni Ar-Ge merkezleri kuruluyor, patent sayıları artıyor, Ar-Ge harcamalarının Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı yükseliyor. Uzun lafın kısası doğru bir yolda ilerliyoruz ama yol uzun ve yol boyunca birçok kritik kavşak mevcut. Hedeflenen noktaya çok da geç olmadan varabilmek için yaşadığımız ekosistemdeki tüm ilgili paydaşların proaktif desteğine ihtiyaç var. Herkesin düşünceye, geleceğe yönelmesi doğru olur. Alınan patent sayısının mutlaka artması gerek”

Tamamen katılıyorum. Kuluçka merkezlerinde akıl teri akıtan gençlerin ülkeye katma değer sağlayacak ürünler ortaya çıkardıklarını biliyorum. Ticarileşme aşamasında ise sorunlar büyüyor. Melek yatırımcılar ise bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar ülkemizde. Geleceği planlayanlar daha da az…

Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) bu yıl 16-17 zeki ve çalışkan gence özel eğitimlerinde destek olma kararı almış örneğin. Buradan onları tebrik ediyorum…

Uluslararası Patent Birliği (UPB) bir STK olarak üstlendiği misyon itibarıyla önemli bir yere sahip. Zira hala ülkemizde ‘Fikri Haklar’a yönelik çalışmalar yapan STK sayısı bir elin parmağını geçemiyor. UPB, ‘Fikri Haklar’ bilincinin yaygınlaşması noktasında ciddi çalışmalar yürütmüş bir dernek.

Türkiye'nin yeni döneme girmesinin, bir takım kararların alınmasında hızı artıracağına inanıyor sayın Kaya; "Gençlerin enerjisini yönlendirmekte geç kalmamalıyız. Küresel çatışma ortamları ve gerilimler, yurt dışındaki Türk gençlerinin dönmelerine yol açabilir. Beyin göçü tersine dönebilir” diyor.

Patent sayıları da ilginç; 1995 yılında Türkiye’de alınan patent sayısı 170’te kalmış. Aynı yıl yabancıların Türkiye’de aldıkları patent sayısı ise 1.520. Kendi sahamızda gol yemişiz, sürekli defans yapmışız… 2017 yılında 8.500 patent almış yerli şirketler. 2023 hedefi ise 50.000 patent… Patent alım sayılarında dünyada ilk 20 ülke içindeyiz.

Bir ülkede ekonomik büyüklük ile patent sayısı at başı gitmeli diyor UPB Başkanı Erdem Kaya… Hak veriyorum…

Kaya’nın verdiği bilgilere göre; Bursa artık tam olarak bir sanayi kenti. Ancak Ar-Ge sayısı ve derinliği yeterli değil. Bakanlık bu konudan hoşnut değilmiş… Kaya, “Sadece otomotiv yan sanayii ile Bursa daha fazla ileriye gidemez” diyor…  

Kaya’ya göre; Medikal cihazlar, yazılım, elektronik, mekatronik, mikro mekanik ve kontrol sistemleri üzerinde derinleşen araştırmalar gerekiyor Bursa’da. Bursa’nın büyümesi değil kalkınması gerekiyor. Kaya; “19 OSB gezdik. O yıl patent sayısı yüzde 40 arttı. BTSO Başkanı İbrahim Burkay destek oldu. Büyük bir organizasyonla kutlama yapmıştık” dedi…  

Bursa’da ‘Bursa İpeği’ ile uğraşan tek bir aile kalmasını da eleştiriyor sayın Kaya. Uğraş veriyorlar, patent alacaklarmış.

Kaya, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın kurulmuş olmasını önemsiyor. Ticaret ve Ekonomi bakanlıklarının “Ticaret Bakanlığı” altında birleştirilmesini de “olumlu adımlardan biri” olarak nitelendiriyor…

Türkiye'nin son dönemde gerçekleştirdiği savunma sanayi yatırımlarında ‘milli marka ve patent’ oranının yüksek olmasında katkıları bulunuyor. Bursa’nın Türkiye'nin ikinci büyük sanayi ve teknoloji üretim kenti olmasının önemli olduğuna vurgu yapan Kaya, “TEKNOSAB’la birlikte büyük başarılar da gelecektir. Cumhurbaşkanı Erdoğan Bursa'daki sinerjiyi çok iyi okuyor. Bursa yakın zamanda daha büyük yatırımlara ev sahipliği yapacaktır" diye konuştu.

Ar-Ge adı altında verilen teşvikler konusu da ilginçti… Örneğin 4’lü koltuk üreten bir firma, destek dosyasına 6’lı koltuk ürettiğini ve buluş olduğunu yazabiliyormuş…

İstem dışı güldüm bu söz üzerine. Göz göze geldik, baktım sayın Kaya da gülüyordu… Belli ki yaylar boşalmıştı…

Rekabetçi bir ekonomi için;

Patent şart,

Marka şart,

Akıl teri ise vazgeçilmez…

Üniversitelerin araştırmaları artmalı. Öğretim üyeleri, araştırma görevlileri, öğrenciler araştırmalarda aktif görev almalı. Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO) çok çalışmalı. Her 1000 patentten 3’ünün ticarileşebildiği bir dünyada yaşıyoruz.

“Arsaya milyonlarca dolar yatırım yapan iş insanları bir araştırmaya 50 bin lira istendiğinde artık çıkarıp versinler…”

NOT: Gazeteci arkadaşımız Mehmet Ali İncioğlu’nu (66) sonsuzluğa uğurladık dün. Onu; hep gülen yüzüyle hatırlayacağım… Kırmayan, ortama neşe katan, işini iyi yapan,  dost bir insandı… Ağabeyimizdi…

Işıklar içinde uyu sevgili İncioğlu, güle güle… Allah taksiratını affetsin…