Her yıl, 15 Ekim ‘Dünya Arkeoloji Günü’ olarak kutlanır… Tam da bugün Bursa’da; bir arkeolojik eser, ayaklar altına alındı… 2 bin 700 yıllık bir kentin üzerine Özdilek AVM açıldı…

Küçük bir hikaye ile başlayalım, gerçekleri ve olacakları bugünden yarına hafızalara kazıyalım…

Yer; Paskalya Adası… Ağaçlarını yok eden bir uygarlığın hazin sonu…
“Paskalya Adası çok özel bir ada, çünkü dünyanın diğer kara parçalarına en uzak adalarından biri. Düşünün, insan yerleşimi olan en yakın ada (Pitcairn) 2 bin 75 kilometre, en yakın kıta ise (Güney Amerika, Şili) tam 3 bin 500 kilometre mesafede.
8’inci yüzyılda denizci Polinezya yerlileri adayı keşfettiler. Her volkanik pasifik adasında olduğu gibi karşılarında ormanlarla kaplı yemyeşil bir yer buldular. Bu ormanların içinde dünyanın en büyük palmiye türü bulunuyordu. Bu palmiye çok önemliydi. Çünkü bu palmiyenin özsuyundan şarap ve bal üretiliyor, fıstığı yeniyor, yaprakları da sepet, ev ve yelken yapımında kullanılıyordu. Dahası bu palmiyenin gövdesi çok sağlamdı. Büyük tekneler bu palmiyeyle yapılabiliyordu.

Sadece palmiye değil bunun yanında beş tür ağaç vardı. Bunlar da yine yaşam için çok önemli ağaçlardı. Kayık, elbise, zıpkın yapılabiliyordu… Bunun yanında Malaya diye bir tür vardı ve elması çok lezzetliydi. Adada yaşayan hayvanlar da vardı.

İlk zamanlar her şey iyi gidiyordu. Sosyal etkinlikler için boş zamanları kalıyordu. Halk, bu boş zamanlarında mitolojik hikayeler anlattı… Bununla birlikte dini ritüeller oluştu. Zaman içinde boyu 23 metreye, ağırlığı 250 tona varan devasa heykeller ortaya çıktı. Ada daha sonra bir kaç kabileye bölündü. Bu kabileler birbiriyle en büyük heykeli ben yapacağım yarısına giriştiler. Tepelerdeki taş ocaklarında oyulan dev heykelleri dikilecekleri kıyılara taşımak için ağaçlar kullandılar. En büyük heykeli yapmak için daha çok ağaç kestiler. Paskalya yerlileri, kendilerini sürükleyen rekabet hisleriyle gittikçe daha büyük heykeller yaptılar, gittikçe de daha hızlı ağaç tükettiler. Önce ağaçlar tükendi; ağaçlar tükenince bırakın heykeller dikmeyi, ev yapamaz, balığa çıkamaz hale geldiler. Ayrıca ağaçların azalması, çok rüzgar alan Paskalya’da erozyonun artmasına neden oldu, tarım zorlaştı ve verimi iyice düştü.
Zamanla açlık korkusu ve barbarlık bütün hayata egemen oldu. Özetle, adada yaşamak sonu gelmez bir işkenceye dönüştü. 17’nci yüzyılda; Büyük çöküş yaşandı…

Yollar, köprüler, havaalanları, HES’ler, RES’ler, maden ocakları, oteller için yakılan ormanlar, kesilen meyve ağaçları, zeytinlikler… Tarihi eserleri yok sayan zihniyet, pıtrak gibi artan AVM’ler… ‘Ben yaptım, oldu’ diyenler…”

Tarih, insandan ayrı düşünülemez. Bir uygarlığın geriye bıraktığı eserlerin üzerine yeni bir uygarlık inşa ederken eskisinden yararlanır, bıraktıklarını korursunuz. Aksi halde kendi sonunuzu da hazırlamaya başlarsınız…

Bursa Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, 2010 yılında yüzey çalışmaları sırasında yoğun seramik parçalarına rastlanan Mudanya liman mevkiindeki alanı, 3’üncü derece arkeolojik SİT alanı ilan ederek imara açtığı günden bu yana Mudanya, dünya arkeoloji biliminin radarına girdi…

Myrleia Antik Kenti bulunmuştu ve korunmalıydı…

Hüseyin Özdilek, maalesef ‘tarihi hata’ yaparak açtı AVM’sini…

Törene; Mudanya Kaymakamı Faik Oktay Sözer, Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey, eski valiler Zekai Gümüşdiş ve Ali Fuat Güven, iş insanları Faik Çelik, Yalçın Aras, Ömer Kızıl, Şükrü Akyollu, Gıyasettin Bingöl, Turan Vatan, AK Parti Mudanya İlçe Başkanı Murat Ünal, Nilüfer Belediyesi Başkan Yardımcısı Nazlı Yazgan ve Başkan Danışmanı Ali Karamık da katıldı…

Özdilek, ‘tarihe saygı ödülü’nü elinin tersiyle itti…

Kaynaklar:

*Tunç Ali Kütükçüoğlu,

*Çöküş, Jared Diamond (kitap-Collapse)

*Dünyanın Yeşil Tarihi, (Clive Ponting- kitap)

*Twitter’da bir söyleşi: Paskalya Adası Trajedisi

*Horizon – The Mystery Of Easter Island (video)

*The Lessons of Easter Island (web sayfası)