Hava Durumu
TR
Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文
TR
Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文

Morgage krizi 10 yaşında

Yazının Giriş Tarihi: 14.09.2018 00:00
Yazının Güncellenme Tarihi: 14.09.2018 00:00

Sizinle dünyayı kasıp kavuran ve bilinen yaygın adıyla “Morgage Krizi’nin başlangıcını ve sonuçlarını paylaşmak istiyorum. Türkiye bu bunalımdan derin yaralar aldı…

Bu krizde, Fethullah Gülen’in 18 milyar dolar kaybettiğini, ardından Türkiye içindeki kaynaklara yöneldiği de iddia edildi… ‘Maklube’nin tek tercih olduğu yemekler… Katılanlardan ’10 bin dolar yemek parası’ alınan yıllar… O kriz, belki de ‘15 Temmuz’a giden yolda önemli bir kilometre taşı oldu… Türkiye’nin içinden toplanan paralarla imparatorluk kurdular…

ABD'de 10 yıl önce yaşanan, tarihin en büyük ikinci finansal krizi, piyasalardan trilyonlarca doların silinmesine, milyarlarca dolar yatırımın kaybolmasına ve milyonlarca kişinin işsiz kalmasına neden oldu. Etkileri halen silinmedi.

10 yıl önce, ABD'nin gayri safi yurt içi hasılasında yaklaşık 14 trilyon dolar ve mortgage piyasasında 10,5 trilyon dolarlık kayıp oluşurken, ABD'de 9 milyon kişilik istihdam kaybı yaşandı ve 8 milyon konuta icra yoluyla el konuldu.

2008 krizine neden olan finansal enstrümanların ortaya çıkışı, 1970'lerde Solomon Brothers'ta çalışan Lewis Ranieri adlı tahvil işlemleri yapan bankacının, binlerce mortgage (konut kredisi) tahvilini birleştirerek "Mortgage-Backed Securities" (MBS) (Konut Kredisine Dayalı Menkul Kıymetler) adlı yeni bir yatırım aracı oluşturmasına kadar gidiyor…

ABD federal hükümeti tarafından desteklenen "Fannie Mae" ve "Freddie Mac" adlı büyük kuruluşlar konut kredilerini teminat altına alırken, büyük miktarlarda MBS yaratıyordu. ABD’deki bankalar, konut kredisi veren kuruluşlar aracılığıyla, düşük gelire sahip olan toplumun alt kesimindeki aileleri hedef aldı ve bunlara "sub-prime mortgage" (eşik-altı mortgage) sunmaya başladı. Eşik-altı mortgage sayesinde düşük gelir grubundaki ailelere yüksek faiz oranıyla konut kredisi verildi.

Bankalar eşik-altı mortgage tahvillerine sahip MBS'leri de yatırımcılara satabilmek ve daha çok kar edebilmek için 2 yöntem kullandı. Bunlardan ilki, düşük kredi notuna sahip olan riskli tahvillerin, bankalar tarafından "Collateralized Debt Obligation" (CDO) (Teminatlı Borç Yükümlülüğü) adlı yeni bir finansal türev aracına dönüştürülmesiydi.

Bankalarla yatırımcıların olası kayıplarını önlemek amacıyla, mortgage tahvilleri, MBS'ler ve CDO'lar, "Credit Default Swaps" (CDS) "Kredi Temerrüt Takası" adlı bir sözleşmeyle sigorta altına alınıyordu. Böylece, Amerikalı ailelerin mortgage'larını ödeyememe durumunda MBS ve CDO sahiplerinin zararlarının telafi edilmesi için CDS'ler oluşturulmuştu. CDS'lerin toplam değeri 2007'nin sonunda 62 trilyon doları bulurken, bunların büyük bölümü dünyanın en büyük sigorta şirketi American International Group'a (AIG) aitti.

ABD'nin en büyük beşinci yatırım bankası olan Bear Stearns, Temmuz 2006'da eşik-altı mortgage yatırım fonlarının değerinin sıfıra ulaştığını duyurdu. 2007'nin başında Bear Stearns hisseleri 170 dolardan işlem görürken, hisselerinin hızla düşmesi nedeniyle kuruluş ABD'nin en büyük bankası JPMorgan Chase tarafından 16 Mart 2008'de hisse başına 2 dolara satın alındı. Fannie Mae ve Freddie Mac ise 7 Eylül'de ABD federal hükümetinin korumasına ve kontrolüne girdi. Bu iki kuruluşun kurtarılması Amerikan halkına 135 milyar dolara mal oldu.

MBS ve CDO'larda yüksek pozisyona sahip olan ABD'nin dördüncü en büyük bankası Lehman Brothers'ın hisseleri 9 Eylül'de yüzde 45 ve 11 Eylül'de yüzde 40 değer kaybetti. 15 Eylül 2008 pazartesi günü Lehman'ın hisseleri borsada sıfıra (0) vurdu ve banka iflasını açıkladı. Bir gün önce ise batmaya çok yakın olan Merrill Lynch, Bank of America tarafından satın alındı.

Yatırımcılar, panik halinde ABD'li bankaların hisselerini satarken, bankalar "çöp" değerindeki MBS ve toksik CDO'ları ellerinden çıkarmakta zorlandı. Ancak, Goldman Sachs ve Morgan Stanley gibi ellerinde CDS sigortaları tutan bankalar finansal krizden karla çıktı. Başkan George W. Bush, 3 Ekim 2008'de bankalara 700 milyar dolar değerinde destek sağladı. 2008 finansal krizinde şirket hissedarlarının kaybı yaklaşık 20 trilyon dolar olurken, dünya genelinde şirketlerin piyasa değerinden 14,5 trilyon dolar silindi.

ABD ekonomisinin zirvesinde bugün; Apple, Amazon, Google, Facebook ve Microsoft var. Toplam piyasa değerleri 4 trilyon doları geçiyor. Bugün, ABD'nin milli borcu 21,47 trilyon dolar, konut kredisi borcu 15,15 trilyon dolar…

Önce para değil artık… Bilgi parayı getiriyor zaten…

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.