Bir kaç gün önce Sabahattin Ali'nin ''Kürk Mantolu Madonna'' kitabı reyonlarda gözüme çarptı, diğer romanları da vardı elbette, hep bahsedilen bu romanı okumamıştım hemen aldım ve iki gecede bitirdim ve çok etkilendim kitapta adı geçen Raif acaba Sabattin Ali'nin kendisi miydi? diye düşünmeden edemedim. Alman Maria Puder ve Türk Raif'in hüzünlü aşkını anlatan bu acı romanı okumadıysanız, okumanızı tavsiye ederim. Sabattin Ali ye en az Aziz Nesin gibi her zaman çok üzülmüşümdür. Kitap önce başka birinin bakış açısıyla başlayıp dış dünyaya kendini kapatmış silik bir kişilik Raif'in üzerinde dönüyor, iç dünyasında fırtınalar yaşamış olan Raif'in ölümü öncesi mesai arkadaşına iş yerinde ki çekmecesinden aldırdığı defterine yazdıklarının, arkadaşı tarafından okunması ile okuyucunun önüne getiriliyor ve finale doğru ağlamamak elde değil diyebiliriz. Roman da Resim galerisinde kendi resmini çizen bir kadının portresine aşık olan Raif bize Sevmek zamanı filminde ki Müşfik Kenter ve Sema Özcan aşkını da arada hatırlatmış oldu.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yabancı dil eğitimi alması amacıyla yurtdışına gönderilen isimler arasındaydı. 1928-1930 yılları arasında yabancı dil eğitimini Almanya’daki bir dil fakültesinde aldı. Burada Ivan Turgenyev, Edgar Allan Poe, Thomas Mann gibi yazarların eserleriyle tanıştı. Sabahattin Ali’nin bu yazarlardan ilham aldığını ifade edebiliriz.

Türk Ulusu’na hakaret eden koyu milliyetçi bir Alman gencini tartakladığı gerekçesiyle Almanya’da ki eğitimi durdurularak Türkiye’ye geri gönderildi. Bazı kaynaklar, Ali’nin Türkiye’ye dönüşünün sebeplerini başka nedenlere bağlamaktadır net olarak bilemiyoruz.

Türkiye’ye döndükten sonra önce Bursa’da öğretmenlik yaptı. Ardından Aydın’da bulunan bir okulda Almanca öğretmeni olarak çalıştı. Ali, Atatürk’e hakaret ettiği gerekçesiyle ve çeşitli politik suçlamalar nedeniyle tutuklandı ve Sabahattin Ali’nin yaşam öyküsündeki yeri iyi bilinen Sinop Cezaevi’ne gönderildi. Suçlamaların yersiz olduğunu ifade edercesine Atatürk’e ithaf ettiği Benim Aşkım adlı şiirini ve başka bir amaçla da Esirler adlı tiyatro oyununu yazdı. Ayrıca ülkemizde çok sevilen şarkı “Aldırma Gönül”ü de Sinop Cezaevi’nde geçirdiği günlerde yazdı. Ferhan Şensoy, Rasim Öztekin ve Ali Çatalbaş'ın başrollerini paylaştığı Pardon filminin cezaevi sahneleri Sinop cezaevi'nde çekilir ve yine Sabahattin Ali'nin yazdığı Aldırma Gönül şiiri bu sahnelerde Edip Akbayram'ın harika yorumu ile okunur ve bence bu film son yılların en mükemmel yapımıdır.

Sabahattin Ali, birçok kez askere alınmıştı. Askere alınma sebeplerinden biri 2. Dünya Savaşı seferberliğiydi ve ülkemizde halen çok satan Kürk Mantolu Madonna adlı meşhur eserini bu yıllarda askerdeyken yazdı

Eşi Aliye Hanım’la 1935 yılında evlendi. Bu evlilikten Filiz Ali adında bir kızı oldu. Filiz Ali 5 yaşındayken yazdığı, en iyi bilinen Sabahattin Ali kitaplarından olan Kuyucaklı Yusuf romanı büyük tartışmalara yol açtı. Hatta Hüseyin Nihal Atsız, bu romana karşılık olarak İçimizdeki Şeytanlar adında bir eser yazmıştı. Sol kesim her ne kadar Sabahattin Ali'yi kullansa da sağ kesim de mutlaka kendisinden faydalanmalıydı diye düşünürüm.!

İlerleyen yıllarda İstanbul’a gelen yazar, arkadaşı önemli güldürü yazarımız Aziz Nesin’le beraber Marko Paşa adındaki mizah dergisini çıkardı. Dergi zamanla siyasi taşlama yapan bir hal alınca Sabahattin Ali’nin hakkında bir kaç dava açıldı ve yeniden tutuklandı.

Sabahattin Ali, son yıllarında ekonomik bunalım yaşıyordu ve tanıdıklarının yardımıyla bir kamyon edinerek nakliyecilik yapmaya başladı. Ayrıca o dönemde Türkiye’den ayrılmak istiyordu ve yakınlarına Avrupa’ya gitmek istediğinden bahsediyordu. Pasaport sahibi olamayan Sabahattin Ali, yasa dışı yollarla ülkeden kaçmaya çalıştı; fakat sebebi halen netlik kazanmayan bir nedenden ötürü 1948 yılında hayatını kaybetti ya da öldürüldü ve hala muallakta olan ölüm sebebi netleşmedi.

Birçok dile çevrilen Kürk Mantolu Madonna, 2016 yılında İngilizceye çevrilerek bir dünya klasiği olma yolunda büyük bir adım atmıştır ve yediden yetmişe herkesin severek okuduğu bir kitap olarak başka kitaplarda ve filmlerde de adından bahsettirmiştir.

Sabahattin Ali ilk şiirlerini, Balıkesir Muallim Mektebi'nde okurken Irmak ve Çağlayan dergilerinde yayınladı.(1926) Bu dönemlerde manevi olarak etkilendiği şahsiyetlerden biri Kadiriye tarikatının kurucusu, Bağdat'ta medfun mutasavvıf Abdülkadir Geylanî'dir. Geylani için bir nefes de yazdı.

FAİLİ MEÇHUL ÖLÜMÜ

Talim Terbiye Dairesi'nde, Neşriyat Müdürlüğü'nde çalıştı. Ankara'da Almanca öğretmenliği, Ankara Devlet Konservatuarı'nda çevirmenlik, öğretmenlik, dramaturgluk yaptı. 1945'te bakanlık emrine alındı. 1946'da işsiz kaldığı dönemde Aziz Nesin'le birlikte "Marko Paşa" dergisini çıkarmaya başladı. Yayın yoluyla hakaret suçlamasıyla 3 ay hapse mahkûm edildi. Hem Aziz Nesin, Hem Sabahattin Ali bu sebeple çok sıkıntı yaşadı, Aziz Nesin 10 ay cezaevi'nde kaldıktan sonra 4 ay sürgün cezası sebebiyle Bursa'ya geldi aç ve susuz kaldı. kimse sahip çıkmadı. Sabahattin Ali ise artık Türkiye de kendisine rahat verilmeyeceğini anlayınca kaçak yollardan ölüm yolculuğuna çıkmış oldu ne yazık ki.

Marko Paşa döneminden sonra Geçici nakliyecilik işleriyle de uğraşan Ali, Bulgaristan'a geçmek ve oradan Avrupa'ya ulaşmak amacıyla, peynir nakliyeciliği görüntüsü altında Edirne'ye doğru yola çıktı. 2 Nisan 1948'de sınırı geçerken kendisine rehberlik etmesi için anlaştığı Ali Ertekin tarafından Sazara köyü civarındaki ormanda öldürüldü. Bir diğer iddiaya göre, işkence görerek başından aldığı darbelerle ölmüş ve sonradan bu işkence vak'ası örtbas edilmek istendiği için kurşunlatıldı. Cenazesi ölümünden iki ay sonra Istranca Dağları eteğinde bir çoban tarafından bulundu.

Günümüzde mezarının nerede olduğu kesin belli olmayan yazarın Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna adlı üç romanı var. Geçim kaygısıyla yazılan ve Hakikat gazetesinde tefrika edilen Kürk Mantolu Madonna "Büyük Hikâye" başlığıyla 48 bölümde yayınlandı. Gazetede yayınlanan hikâyesinin parasını da alamayan Sabahattin Ali'ye gazete sahibi Cemal Hakkı romanın beğenilmediğini söylemişti.!

‘Kürk Mantolu Madonna’nın ONK Ajans aracılığıyla bugüne dek İngilizce (Madonna in a Fur Coat), Almanca (Dörlemann), Fransızca (Le Serpent a Plumes), Rusça (Ad Marginem Press), Hırvatça (Hena Com), Arapça (Sphinx) ve Arnavutça (Shkupi) yayımlandı; İspanyolca (Salamandra), İtalyanca (Scritturapura), Hollandaca (Verlag Van Gennep) ve Gürcüce (Ustari) baskıları da yayına hazırlanıyor.