Anadolu’nun en estetik ilk tarak ve kartvizitleri görenleri şaşırtıyor

İnsanlık tarihinin bilinen en eski yerleşim yerlerinden biri olan Tekkeköy Mağaraları’nın bulunduğu Arkeoloji Vadisi İmitasyon Müzesi’nde yer alan Tunç Çağı’na ait tarak, toka ve kiremitten yapılmış kartvizitler kendi dönemlerindeki diğer yapılardan estetik açıdan öne çıkıyor.

Samsun‘un Tekkeköy ilçesinde yer alan Tekkeköy Mağaraları Arkeoloji Vadisi, Karadeniz Bölgesi’nin en eski yerleşim yeri olarak biliniyor. Samsun’un 14 kilometre doğusunda yer alan ilçedeki Fındıcak ve Çınarlı Derelerinin suladığı vadi boyunca yükselen kaya kitlelerinde Tekkeköy Mağaraları adı verilen büyüklü küçüklü oyuk ve mağaralar MÖ. 15000 ile MÖ. 60000 yıllarına ait olduğu tahmin ediliyor. Tekkeköy Belediyesi Kültür Müdürü Şeref Aydın, bölgenin tarihi ve imitasyon müzesindeki eserler hakkında önemli bilgiler verdi.

“Burada MÖ. 15000 ile MÖ. 60000 yıllarına ait eserler var”

Bölgede 17-18 dönemin izlerinin taşındığının altını çizen Şeref Aydın, “Burada milattan önce 60 bin ile 15 bin arasında eşleştirilen buluntular var. Dünyanın en eski 8. insan yerleşkesi olarak görüyoruz burayı. Türkiye’de de en eski 3. insan yerleşkesi olarak dikkat çekiyor. Karadeniz’de ise buradan daha eski bir insan yerleşkesi yok. Tekkeköy mağaraları çok katmanlı bir yer. Burada 1-2 dönem var olmamış. Burada bakır çağına ait 12-13 tane mezar dahil bulundu. Mezarlara ait yazılar elimizde var. Bunlardan 3-4 tanesinin çocuk mezarı olduğu belirtiliyor. O mezarları biliyoruz ama etik olarak nerede olduğunu söylemiyoruz. Hazine avcılarına yem olmasın, tarihe sahip çıkalım diye söylemiyoruz. Tunç, Hitit, Firik, Helenist, Roma, Bizans, Selçuklu, Pontus ve Osmanlı dönemine ait 17-18 dönemin izlerini burada görebiliyoruz” dedi.

“Tarak, toka ve kartvizit, kendi dönemindeki benzerlerinden estetik olarak çok üstün”

Arkeoloji Vadisi’nde bulunmuş eşyaların sergilenmesi için yapılan İmitasyon Müzesi’nde, kendi dönemine ait en yüksek işçilikli tarak, toka ve kartvizitin de bulunduğunu ifade eden Şeref Aydın, şunları söyledi:

“Burada bulunan eserlerden özellikle tunç çağı döneminde hayvan kemiklerinden yapılmış tarak, saç tokaları ve kiremit malzemeden yapılmış kartvizit anlamına gelen eserler bulduk. İnsanlar bu kartvizit yapılarını yakalarında tutuyorlar. Başkaları yakalardaki bu kartvizitlere bakarak karşısındaki insanın kim olduğunu tanıyorlar. Burada bulunan tarak ve diğer aletler, kendi zamanlarında diğer yerlerde bulunan benzer ürünlerden çok daha yüksek estetik ve sanatsal özelliklere sahip. Bu eserler, kendi dönemlerinde çok nadir bulunan eserler. Çünkü tarak denen eşya o dönemde bir sosyal statü karşılığıdır. Saç tokası da saçlarla ilgili bakım ve bir güzellik kavramı olduğunu göstermektir. Kartvizitler de sosyal statünün ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Tunç çağında bu kartvizitlerin bulunması burada yüksek kültürlerin yaşadığı karşılığını bize veriyor. Saç tokası ve taraklara baktığımız zaman ise kendi dönemlerinde yapılan diğer toka ve taraklara bakıldığında bu kadar güzel bir estetik içermiyor. Daha düz ve işlemesi yok. Ama burada bulunan tarak ve tokalar da kendi formunda estetik olarak çok büyük bir işçilik var. Kartvizitler, aynı dönemde başka yerlerde pek kullanılmamış. Daha ileri ki dönemlerde sosyal statü olarak daha çok asalar kullanılmış.”