Hava Durumu
TR
Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文
TR
Türkçe
English
Русский
Français
العربية
Deutsch
Español
日本語
中文

İlk sivil cumhurbaşkanı Celal Bayar

Yazının Giriş Tarihi: 25.08.2014 00:45
Yazının Güncellenme Tarihi: 25.08.2014 00:45


 

Türkiye Cumhuriyetinin ilk sivil Cumhurbaşkanı Merhum Mahmut Celal Bayar’dır. Ömrü mücadele ile geçmiş istiklal savaşı ve Demokrasi kahramanıdır.1883 yılında Bursa Gemlik İlçesine bağlı Umurbey köyünde doğmuştur. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı. 1918 yılında Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti'ne girdi. 1913 yılı sonunda İzmir'e gelen Celâl Bayar, İttihat Terakki Cemiyeti'ne katmak için spor yapan ve aralarında Adnan Menderes'in de olduğu Altay'lı gençleri davet etti ve 1914 yılının 16 Ocak tarihinde Altay spor kulübü fiilen kuruldu. Celâl Bayar, Şark İdadisinde faaliyet gösteren Altay'ın kuruluşu için para yardımında bulundu.1920-1923: Kurtuluş Savaşı

12 Ocak 1920'de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi'ne Saruhan Sancağı milletvekili olarak katıldı. Millî Mücadele'nin başlaması ile birlikte Anadolu'ya geçerek bu harekete fiilen Galip Hoca olarak katıldı. Bu mücadelenin kazanılması sırasında Batı Anadolu'da faaliyet gösterdi. Aynı zamanda 1. Dönem TBMM'nde Saruhan (Manisa) Milletvekili olarak görev aldı. 1921'de İktisat Vekili oldu.

Bayar, Lozan Barış Konferansı'na müşavir göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra 2. Dönem TBMM'ye İzmir Milletvekili olarak girdi. Yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda mücadele adamı, politikacı ve iktisatçı olarak temayüz etti. Hindistan Müslümanlarının Türk İstiklal Harbine yardım olarak aralarında toplayıp gönderdikleri altınları kullanarak, 1924 yılında Mustafa Kemal'in emriyle Türkiye İş Bankası'nı kurdu ve bu Banka'nın ilk Umum Müdürü oldu. 1932-1937 tarihleri arasında İktisat Vekilliği, 1937-1939 yılları arasında Başvekillik yaptı. 1943 yılına kadar İzmir Milletvekili olarak siyasi hayatını sürdürdü.

Celal Bayar, ölümünün 28′inci yıl dönümünde, Gemlik’teki Anıt Mezarı başında anıldı. Saat 10.00′da başlayan çok partili siyasi hayata geçilmesi üzerine 1946 yılında arkadaşları ile birlikte Demokrat Parti'yi kurdu ve başkanlığına getirildi. Demokrat Parti genel başkanı Celal Bayar'ın, 1948 yılında, dönemin "Milli Şef"i İsmet İnönü'nün demokratik seçimlere izin vermesi için "Devr-i Sabık yaratmayacağız" (yani iktidara geldikten sonra yapılan yanlışların ve yolsuzlukların hesabını sormayacağız) demesinden sonra bazı DPliler partilerinden istifa ederek, 19 Temmuz 1948'de Mareşal Fevzi Çakmak önderliğinde, Osman Bölükbaşı ile birlikte Millet Partisi'ni kurdular. Demokrat Parti'nin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi.

1960 darbesi

On yıl cumhurbaşkanlığı yapan Celal Bayar, 27 Mayıs 1960 darbesiyle askeri cunta tarafından iktidardan indirildi. Cuntacıların kurduğu özel mahkeme olan Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkûm edildi (15 Eylül 1961). Yaşı nedeniyle idam cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada'dan Kayseri bölge cezaevine nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964 tarihinde rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı. 7 Temmuz 1966'da da dönemin cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından, Anayasa'nın 97. maddesinde yazılı sebeplere dayanılarak "affedildi".

22 Ağustos 1986 tarihinde, 103 yaşında İstanbul'da vefat etti ve memleketi olan Bursa-Umurbey'de toprağa verildi. Doğduğu ev, Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Kazım Taşkent'in katkılarıyla restore edilmiştir.

Başbakan Yardımcısı Emrullah İşler, Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa İsen, Bursa Vali Vekili Ahmet Hamdi Usta, Bursa Jandarma Bölge Komutanı Tümgeneral Seyfullah Saldık, Celal Bayar’ın torununun oğlu Teoman Naskali ve eşi Yeşim Naskali, belediye başkanları ve vatandaşlar katıldı. Törende, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa İsen Cumhurbaşkanlığı, Başbakan Yardımcısı Emrullah İşler de Başbakanlık çelenglerini Celal Bayar’ın Anıt Mezarı’na bıraktı. Celal Bayar’ın ailesine taziyede bulunulmasının ardından Başbakan Yardımcısı İşler ve Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri İsen ile törene katılanlar ve Demokrat partililer Celal Bayar Müzesi’ni ve evini gezdi.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.