Yıl 2003, aylardan Ağustos'tu. Hava çok sıcak ve nemliydi. Paris'te bir kongreye gidiyordum. Organizasyon ile ilgili bir aksama nedeniyle kafileden ayrı, tek başımaydım. Paris Charles de Gaulle havaalanında beni karşılayan kişi, uluslararası ilişkiler mezunu ve beş dil bilen bir Fransız şoför, değişik uluslardan insanların kültürlerini tanımak amacıyla günde dört saat havaalanı taksiciliği yaptığını söyleyince, benim de ondan farklı bir şeyler öğreneceğim ta en başından belli olmuştu...

     Kalacağım otel havaalanına yaklaşık kırk beş dakikalık mesafedeydi. Yol boyunca yaptığımız sohbette konu toplumsal konulara gelince çok üzücü bir şey anlatmıştı. O yıl havalar çok sıcak olduğu için yaz aylarında özellikle Türkiye ve diğer Akdeniz ülkelerine turist olarak gidenlerin çoğu, ileri yaştaki aile büyüklerini evlerinde yalnız bırakmışlar. Sadece Temmuz ayında yaklaşık on bin yaşlı kişi evlerinde sıcak çarpmasına bağlı nedenlerle ölmüş. Yaz bitmediği için kim bilir daha kaç kişi ölecek diye endişesini belirterek modern toplumun bu zayıf yönünü eleştirmişti. Buna benzer durumların bizde hiç yaşanmadığını ümit ederek bu haftaki yazımda nemli ve aşırı sıcak havalarda görülebilecek sağlık sorunlarından bahsetmek istiyorum.

     Çok karmaşık bir bilgisayar gibi çalışan vücudumuz aslında sıcak havalarda kendini korumak için de kendiliğinden önlemler alır. Bunlardan biri terleme, diğeri ciltteki kılcal damarların genişlemesidir. Bu yolla ısı kaybedilmeye çalışılır.

     Sıcağa uzun süre maruz kalan işçiler, çiftçiler, askerler veya sporcular terleyerek su ve tuz kaybettiklerinde bolca su içerler. Bu durumda bazen kanlarındaki sodyumun düşmesine bağlı olarak el ve ayaklarında kasılmalar olabilir. Çaresi basittir bu kasılmaların. Serin bir yerde dinlenip hafif tuzlu ayran içerlerse iyileşirler. Ama yaşlı ve kronik hastalıkları olanların bazen bir sağlık kuruluşuna götürülmeleri gerekebilir.

     Sıcağa biraz daha uzun süre maruz kalanlarda terleme ve kılcal damarlardaki genişleme vücut ısısının 40 lı rakamlara çıkmasını önlese de hafif ısı artışı önlenemeyebilir. Bitkinlik ve çarpıntı gibi yakınmaları nedeniyle, bu hastaların durumu bazen bir enfeksiyon hastalığı, bazen şeker düşmesi ve hatta bazen de bir kalp krizi gibi algılanabilir. Bu hastaların serin bir yere alınıp derhal bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmaları gerekir.

     Güneş çarpması veya sıcak çarpması olarak bilinen duruma gelince...Bu hastalarda vücut kendi ısısını korumayı başaramamıştır. Terleme yoktur.Vücut ısısı 41 derecenin üstüne çıkabilir. Başta beyin olmak üzere bir çok organ iflas edebilir. Koma görülebilir. Hastalar hayatlarını kaybedebilir. Yaşayanlarda kalıcı beyin hasarları oluşabilir. Özellikle kalp, böbrek, karaciğer gibi organlarla ilgili kronik hastalıkları olanlar, şeker hastaları, kilolu kişiler, yaşlılar, yalnız yaşayanlar, yatağa bağımlı hastalar, hamileler, alkol bağımlıları, Alzheimer hastaları, Parkinson hastaları, idrar söktürücü ve beta bloker olarak bilinen kalp ilaçları kullanan kişiler ciddi risk altıdadırlar.

     Aşırı sıcaklarda ağır işlerde çalışan sağlıklı kişilerde bile bazen sıcak çarpması görülebilir. Bu kişilerde böbrek yetmezliği, yaygın damar içi pıhtılaşma hastalığı ve kas hasarı gibi ağır durumlar ortaya çıkabilir.

     Güneş çarpmasının tedavisi çok zor olduğu için korunma önlemleri önemlidir. Özellikle risk altındaki kişilerin aşırı sıcak, rüzgarsız ve nemin yüzde altmışa ulaştığı günlerde, Güneş'in yer yüzüne dik geldiği on bir ile on altı saatleri arasında dışarı çıkmamaları, yeterli sıvı tüketmeleri ve kalın giysilerden kaçınmaları önerilir.

     Güneş çarpmasından şüphe edilen hastaların çoğunun tedavisi yoğun bakım şartlarında yapılabileceği için ülkemizdeki en iyi organizasyonlardan biri olan 112 ye haber verilmesi en doğru davranış olacaktır.

     Sağlıklı günler diliyorum sizlere.