‘Uluslararası Siirt Arapçası Çalıştayı’ Sonuç Bildirgesi Yayımlandı

Siirt Üniversitesi (SİU) Yaşayan Diller Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen “Uluslararası Siirt Arapçası Çalıştayı” sonuç bildirgesi yayımlandı. Bildirgede, Siirt Arapçası’nın yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğuna dikkat çekilerek, bunun önüne geçmek için çeşitli tedbirlerin alınması gerektiği vurgulandı.
SİU Yaşayan Diller Enstitüsü tarafından 27-28 Mayıs 2016 tarihleri arasında düzenlenen “Uluslararası Siirt Arapçası Çalıştayı” sonuç bildirgesi yayımlandı. Bildirgede, Siirt yöresinde kullanılan Siirt Arapçası’nın günümüzde genellikle orta yaş ve üstü insanlar tarafından kullanıldığı ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğuna dikkat çekilerek, “Anadolu kültür mozaiğinin önemli bir parçasını oluşturan Siirt Arapçasının yok olmaması için başta aşağıdaki tedbirler olmak üzere birtakım tedbirlerin alınması elzemdir. Bir dilin yaşatılması konuşanlarının olmasına bağlıdır. Bu sebeple Siirt Arapçası’nın yaşatılması ve geliştirilmesi için en öncelikli tedbir, konuşanlarının çoğaltılmasıdır. Bu amaçla ana dili Siirt Arapçası olan aileler bilinçlendirilerek çocuklarına Arapça öğretmeleri ve onlarla Arapça konuşmaları teşvik edilmelidir” denildi.
“ÖRNEK BİR ALFABE HAZIRLANMALI”
Dil araştırmalarının, konuya vakıf insanlar tarafından yapıldığı takdirde başarıya ulaşabileceğine dikkat çekilen bildirgede, “Bu yüzden Siirt Arapçası’nın yaşatılması ve geliştirilmesi amacıyla alınacak tedbirlerin başarılı sonuçlar vermesi için yapılacak bütün çalışmaların bu tür nitelikli insanlar tarafından yapılması gerekir. Aksi takdirde yapılacak çalışmalar verimli olamaz. Siirt Arapçası ile ilgili bugüne kadar değerli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar takdir edilmeli, geliştirilmeli ve bu çalışmaları yapan araştırmacılar fikri, maddi ve manevi bakımdan desteklenmelidir. Bu dilin yaşatılması ve geliştirilmesi yeterli olmayan bu çalışmalara yenileri eklenmelidir. Siirt Arapçası çalışmalarının bilimsel ve verimli olabilmesi için dil konuşanlarının da görüşleri alınarak alanın uzmanları tarafından örnek bir alfabe hazırlanmalıdır. Bu alfabe hazırlanırken öncelikle Siirt Arapçasında kullanılan ve alfabede bulunmayan harfler belirlenmeli, bu harflerin tanımları yapılmalıdır. Bu şekilde yapılacak alfabe, bu alanda yapılacak çalışmalar arasında uyum oluşturacak, verimli ve birbirini tamamlayan çalışmaların yapılmasını sağlayacaktır” ifadelerine yer verildi.
“SÖZLÜK HAZIRLANMALI”
Ana dili Siirt Arapçası olan veya bu dile vakıf olan araştırmacılar tarafından saha çalışmaları yapılarak bu dil hakkında azami miktarda dil malzemesinin derlenip, kayıt altına alınması gerektiğine işaret edilen bildirgede, şunlar kaydedildi:
“Kayıt altına alınan bu dil malzemesi çeviri-yazı işaretleriyle yazıya dökülmelidir. Yüksek nitelik ve nicelikte olması gereken bu dil malzemesi, alan, konu ve içerik bakımından da çok çeşitlilik arz etmelidir. Siirt Arapçası’nın derlemelerle kayıt alınan dil malzemesi üzerinde ses bilgisi, şekil bilgisi, sözcük bilgisi, cümle bilgisi ve anlam bilgisi incelemeleri yapılarak Siirt Arapçası’nın geniş kapsamlı bir grameri hazırlanmalıdır. Ayrıca bu dil malzemesi üzerinde söz varlığı çalışmaları yapılarak bu dil için bir sözlük hazırlanmalıdır. Bu sözlük Siirt Arapçası-Fasih Arapça-Türkçe şeklinde hazırlanmalı, dil kullanıcıları ve araştırmacıların hizmetine sunulmalıdır. Bir dilin yaşatılabilmesi için öncelikle o dil ile ilgili kültür ve folklorun yaşatılması gerekir. Bu amaçla Siirt Arapçasının yaşatılması ve kültürel zenginliklerinin ortaya çıkarılması için başta atasözü ve deyimler olmak üzere bu dile ait bilmece, fıkra, ninni, masal, mani, efsane ve halk hikayeleri derlenmeli böylece Siirt Arapçasının zengin folklor değerleri kayıt altına alınmalıdır.”
“ARAPÇA DİL ATLASINA EKLENMELİ”
TRT Arapça kanalında Siirt Arapçası ve Anadolu’nun değişik yörelerinde konuşulan Arapça ile yapılan yayınlara ağırlık verilmesi gerektiğinin de belirtildiği bildirgede, şu ifadelere de yer verildi:
“Bu programlarda yöre insanı ve kültürü tanıtılmalıdır. Siirt Arapçasının genel Arapça içindeki yeri ile değişim ve gelişim düzeyinin tam olarak ortaya konabilmesi için Siirt Arapçası ile Fasih Arapça arasında mukayeseli çalışmalar yapılarak benzer ve farklı yönleri belirlenmelidir. Arapça içerisindeki yeri tayin edildikten sonra Siirt Arapçası’nın Arapça dil atlasına eklenmesi sağlanmalıdır. Anadolu’da Siirt’ten başka yörelerde de Arapça konuşulduğu bilinmektedir. Siirt Arapçasının özelliklerinin tam olarak ortaya çıkarılabilmesi için Siirt Arapçası ile söz konusu yerlerde konuşulan Arapça arasında mukayeseli çalışmalar yapılarak bu Arapçaların benzer ve farklı yönleri belirlenmeli ve kayıt altına alınmalıdır. Üniversitelerde Siirt Arapçası ile ilgili başta yüksek lisans ve doktora çalışmaları olmak üzere bilimsel çalışmalar yapılmalı, Siirt Arapçasının Siirt yöresinde ilkokul, ortaokul ve liselerde seçmeli ders olarak okutulması sağlanmalıdır. Siirt’te bulunan bütün kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütleri, Siirt Arapçasının öğretilmesi için çeşitli kurs ve eğitim programları düzenleyerek bu dilin öğretilmesi ve yaşatılması için üstüne düşeni yapmalıdır. Okullarda kısa film, şiir ve kompozisyon yarışmaları düzenlenerek Siirt Arapçasının sanat ve edebiyat dili olmasına öncülük edilmelidir. Başta TRT Arapça olmak üzere radyo ve televizyonlarda Siirt Araplarının da içinde yer aldığı Anadolu Araplarının kültürü tanıtılmalı ve bunların konuştuğu Arapça ile yapılan yayınlara ağırlık verilmelidir.”