Osmanlıda Azınlıklara Hak Verilmediği İddialarına Cevap

Gaziantep Üniversitesi (GAÜN) Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu’nda konferans veren Gazeteci Yazar Bülent Ağcabay, Osmanlı’nın azınlıklara hak vermediği iddialarına, "Özelikle Antep’in işgal edildiği günlerde Antep’te 2 tane okulumuz vardı. Ancak işgal günlerinde sözde azınlıkların yani Amerikalılarının, Fransızların, İngilizlerin ise 33 tane Antep’te okulu vardı" dedi.
GAÜN Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu konferans salonunda Gaziantep Kültür Yaşamından Küçük Bir Kesit isimli konferans veren Gazeteci Yazar Bülent Ağcabay, öğrencilerin yoğun ilgisini gördü. Ağcabay, Gaziantep’in özellikle Cumuhuriyetin ilk yıllarındaki kültür yaşamından kesitler sunarak, Halkevi Kültür Yayınları ve sosyal yaşamdan örnekler verdi. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte tüm yurtta olduğu gibi Gaziantep’te de eğitim seferberliği başlatıldığını ve ilk olarak okul olabilecek yerlerin tespit edilerek kısıtlı imkanlarla eğitim verilmeye başlandığını kaydeden Ağcabay, Antep’in Fransızlar tarafından işgal edildiği günlerinde iki tane okulda eğitim verilmeye çalışıldığını ifade etti. Sayının Cumhuriyetin ilanından sonra gerçekleştirilen eğitim seferberliğiyle 63 okula çıktığını vurgulayan Ağcabay, okullarda eğitim veren öğretmen sayısının 136, öğrenci sayısının ise 2 bin 696’ya ulaştığını kaydetti.
Ağcabay, “Gaziantep’te kültürel anlamda hareketlilik 1923 yılından 1931 yılına kadar yani cumhuriyetin ilk 8 yılında türk ocaklarının çalışmalarıyla başlanmıştır. Ancak kültürel anlamda yoğunluk 24 Haziran 1932 tarihinde bu günkü öğretmen evi olarak bilinen Kendirli Kilisi’nde açılan halk eviyle gerçek yoğunluğuna kavuşmuştur. Burada ilk önce Türkçe konuşma, okuma yazma kursları açılarak dil ve alfabe anlamında önemi yeniliklere katkıda bulunacak çalışmalar yapılmıştır. Halk evlerinde açılan kurslarla, kitap saraylarla, okuma odalarıyla bir taraftan halk aydınlatılırken, sahnelediği halk tiyatrolarıyla konferanslarla rejimi kökleştirmek ve Milli Şuuru arttırıcı çalışmalar yapılıyordu. Bu dönemde aynı zamanda dönemin şair ve yazarları tarafından Hasırcıoğlu gibi, daha sonra türk dil kurumunun da başkanlığını yapan Ömer Asım Aksoy gibi yazarlardan da Gaziantep ile ilgili 37 tane kitap Gaziantep kültür yaşamında yer bulmuştur” dedi.
Osmanlı döneminde azınlıklara hak verilmediği yönündeki iddialara da cevap veren Ağcabay, “Özelikle Antep’in işgal edildiği günlerde Antep’in 2 tane okulumuz vardı. İdadi dediğimiz ticaret mektebi ve rüştiye dediğimiz bu günkü gaziler caddesinde bulunan sarı mektep olarak bilinen bir okuldu. Ancak işgal günlerinde sözde azınlıkların yani Amerikalılarının, Fransızların İngilizlerin 33 tane Antep’te okulu vardı. Yani Antep işgal edilmiş, kendi memleketimizde 2 tane okulumuz var. 33 tane de azınlıkların o dönemde devam eden okulları var. Bunların çocukları bu okullarda eğitimlerini görüyorlardı. Çok ilginçtir bu okullar Amerikalılar tarafından, Amerika Erkek Koleji, Fransızlar tarafından Fransız, Fransız Sen Joseph Kız Koleji gibi. Sen Joseph kız koleji çok önemlidir. Çünkü, dünyada yalnızca 4 tane vardır, bir tanesi de Antep’tedir. Bunlar işgalden önce yıllar önce önce yerleşmişler, oturmuşlar. Okullarını açmışlar, eğitimlerini vermişler sonrada 1918 yılında önce İngilizler daha sonra da Fransızlar tarafından kentimiz işgal edilmiştir” şeklinde konuştu.
KENTİN BASIN TARİHİNDEN KESİTLER
Antep’te çıkan ilk gazetenin 1872 yılında çıkartılan Ayıntap Gazetesi olduğunu söyleyen Ağcabay, “Bundan 31 yıl sonra yani 1903 yılında Hüseyin Cemil Göğüş tarafından şapirograf tekniğiyle hazırlanan Mecmua-i Maarif sadece Gaziantep’te değil Güneydoğu Anadolu’da Türklerin çıkarttığı ilk gazete olma özelliğine sahiptir. 1905 Yılında Celal Kadri Barlas’ın çıkarttığı İmam Baba bölgedeki ilk mizah gazetesi. Yine 1908 yılında Sait Sabit Erel tarafından çıkarılan Palyaço isimli ikinci bir başka mizah gazete daha yayın hayatını sürdürmüştür. Kadri Barlas, Ali Kemal ve Hüseyin Göğüş tarafından çıkarılan ‘Antep Haberleri’ gazetesi Kasım 1918’den Şubat 1921 yılana kadar yayımlandı. Bu gazetenin Antep direniş harekâtında halkın toparlanmasında etkili olmuştur. Antep’in gerek İngilizler, gerekse Fransızlar tarafından işgal edildiği günlerde gizli olarak çıkarılan bu gazete yardımıyla o zor günlerde halkın direnişi ve teşkilatlanması bakımından önemli bir görev üstlenmiştir. Yine 8 Şubat 1922 yılanda yani Antep’e Gazilik unvanının verilişinin 1. yılında yayın hayatına başlayan ve Ziya Gökalp’in Gaziantep’e geldiğinde ’Türklerin Etnografik Tasnifi’ konulu incelemesini yayınladığı ‘Gazisancak’ gazetesi yine çok önemlidir” dedi.
Ağcabay, Cumhuriyet’in ilanından sonra çıkan ilk gazetenin ise 1924 yılında Ekrem Cenani tarafından kurulan ’Halk Dili Gazetesi’ olduğunu söyledi. Söyleşinin sonunda Gazeteci Ağcabay’a günün anısına teşekkür belgesi ve hediye takdim eden GAÜN Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Müdürü Yrd. Doç. Dr. Metin Yıldırım, bu tür konferansların öğrencilerin yaşadığı kenti bilmesi açısından farklı bir önem taşıdığını ve öğrenim yılı içerisinde kültürel etkinliklere yer vereceklerini söyledi.