‘BES faydalı bir birikim aracı ancak getiri garantisi yok’

Türkiye'de de sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak kurulan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) gün geçtikçe büyümeye devam ediyor. 2004 yılında yalnızca 15 bin kişinin bulunduğu sistem, bugün 4 milyon 854 bin kişiye ve 31 milyar liralık fon büyüklüğüne ulaştı. Yaşar Üniversitesi Aktüerya Bilimleri Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Banu Özgürel, BES’in tasarrufu kendi başına yapamayacak olan kişiler için oldukça faydalı bir birikim aracı olduğunu belirtti. Sistemde yer alanları, getiri garantisi olmadığı konusunda da uyardı.

İnsanların bu sisteme büyük getiri ve emeklilikte rahatlık beklentisiyle girdiğini belirten Özgürel, “Ama vaat edilen rakamlar, eğer herhangi bir kriz yaşanmaz, fonlar da doğru kanallara yönlendirilirse kazanılabilir. Örneğin, başlangıçta otomatik olarak seçilip hisse senedi ağırlıklı bir emeklilik fonuna yatırım yapılması ve borsanın değer kaybetmesi durumunda, katılımcıların fonları da değer kaybedebilir. Bu nedenle yatırımcılar, en azından arada bir Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) üzerinden, oturdukları yerden yatırımlarının ne durumda olduğunu kontrol etmeliler ve yatırımlarını kendi istedikleri fonlara yönlendirmeliler.” dedi.

‘BİRİKİMİNİZİ KENDİNİZ YÖNLENDİRİN’

Yrd. Doç. Dr. Banu Özgürel, BES yatırımlarını takip etmenin önemli olduğunu belirterek, “Yapılan katkıların fonlara aktarılması, ancak müşterinin talebi doğrultusunda gerçekleşir. Eğer müşteri fonlarını yönlendirmezse başvuru sırasında sözleşmede planlanan yatırımın şekline göre otomatik olarak işlem gerçekleşir.” dedi. Değişen ekonomik dengeler sebebiyle başlangıçta önerilen yatırım planının beklenen kazancı sağlamayabileceğini ifade eden Özgürel, şöyle devam etti: “EGM’nin internet sitesi üzerinden, birikimlerinizin durumunu ve nerelere yatırıldığını öğrenebilirsiniz. Eğer birikiminiz istediğiniz düzeyde bir getiri sağlamamışsa yılda 6 kez fon dağılımınızı değiştirme şansına sahipsiniz. Talebiniz, sigorta şirketleri tarafından en geç iki iş günü içerisinde gerçekleştirilmek zorunda. Genelde katılımcılar bu yöntemi kullanmıyorlar ve emeklilik zamanı geldiğinde beklenen kazancı elde edemediklerinde hayal kırıklığına uğrayabiliyor. Oysa tüm BES poliçelerinde, ‘Birikimimin yatırdığım katkı paylarına göre ve seçtiğim emeklilik yatırım fonlarının getirilerine göre değişkenlik gösterebileceğini ve getiri garantisi olmadığını biliyorum.’ cümlesinin altına imza atılıyor. BES satışı gerçekleşirken de bu durumun özellikle anlatılması gerekir.” dedi.

‘İKİNCİ BİR HAYAT SİGORTASI HAYAL KIRIKLIĞI YAŞANMASIN’

Türkiye’nin 1984 yılında hayat sigortası acı tecrübesini yaşadığını da hatırlatan Özgürel, “1984’te başlayan hayat sigortasında, ‘Siz ölürseniz tazminat ödeyeceğiz ama yaşarsanız da biriktirdiğiniz paranın yüzde 35’ini size vereceğiz.’ dediler ama insanlara bunun satışı gerçekleştirilirken gerçekdışı şeyler anlatıldı. Sonuçta katılımcılar, 10 yıl sonra umdukları parayı değil de bir paket sigara parası aldılar. Sektör, uzun yıllar bunun sıkıntısını yaşadı.” diyerek benzer bir durum yaşanmaması uyarısında bulundu. BES’te alınacak riski belirlemenin katılımcıların elinde olduğunu dile getiren Özgürel, “Katılımcılar, güvenli yatırım için daha az getiriye razı olup daha az risk içeren fonlara ağırlık verebilir veya daha fazla risk alarak fazla getiri sağlama ihtimali olan fonları seçebilir. Ayrıca fon dağılımı değişikliği hakkını kullanarak, birikimlerinin dahil olduğu fonları değiştirebilirler.” dedi.

BES KATILIMCI SAYISI 4,8 MİLYON KİŞİYE ÇIKTI

Emeklilik Gözetim Merkezi'nin internet sitesinden alınan 10 Ekim 2014 verilerine göre BES’in katılımcı sayısı 4 milyon 853 bin 829’a, sektör fon büyüklüğü ise 31 milyar 269 milyon 600 bin TL’ye ulaştı. 30 bin 834 aracının çalıştığı sektörde, yerli ve yabancı 19 firma faaliyet gösterirken devlet katkısı fon tutarı da 2 milyar 476 milyon 100 bin TL oldu. Bu yılın ilk 9 ay 10 gününde 700 bin 774 kişi BES'e katıldı. BES'teki katılımcıların fon tutarı ise 2013 yılı sonuna göre yüzde 16,3 oranında arttı. 2004 başında sektörde 12 firma ve yalnızca 15 bin 245 katılımcı varken fon büyüklüğü 5 milyon 866 bin 764 liraydı. 12 firmanın ikisi hariç tamamı ya kapandı ya da ortaklıklarla isim değiştirdi.