Dünya genelinde Dolar ve Eruo değerlerinde düşüş yaşanırken, ülkemizde bunun tam tersi oluyor ve döviz fiyatları füze gibi tırmanıyor. Altın fiyatları ise anlık değişiyor. Kuyumcunun kapısından içeri girdiğinizde fiyat farklı, altını tarttırıp almak için karar verdiğinizde ise farklı fiyatla karşılaşıyorsunuz.

Uzmanlar, son 10 gün içinde yaşadığımız bu ekonomik tsunamiye isim vermekte zorlanıyorlar. Bazıları ise olayların kaynağının neden böyle bir yükselişe yol açtığına dair değişik fikirleri var. Beyrut Patlaması’Nın uluslar arası para ve döviz piyasasına etki etmemesine rağmen, Türkiye’de etki etmiş gibi gösterilmek istenmesine ekonomi kurmayları da uzmanları da karşı çıkıyor.

Peki, son günlerde döviz ve altın fiyatlarındaki tırmanışın nedenleri ne olabilir?

Uzmanların ortak açıklaması şöyle;

Pandemi nedeniyle para musluklarının kapısının açılması, kredilerin dağıtılması ile birlikte Liranın değer kaybetmesinin sebebi para politikamızın enflasyona yol açması. TL ucuzluyor, biz buna doların pahalılanması diyoruz. Para politikamız, faizi enflasyonun altında tutuyor. Dolayısıyla TL ile yaptığınız yatırımların getirisi enflasyon altında eziliyor. Bunun olduğu bir ortamda döviz kurunu tutabilmek söz konusu değil.

Döviz yükselişindeki bahane, Londra veya Newyork borsalarının yaptığı artış veya eksilmeye dayalı değil. Çünkü Türkiye'de yabancı yatırımcı kalmadı. Şu anda olan, Türkiye'deki yerleşik insanların kendileri için doğru olduğunu düşündüklerinin sonucu. Banka kayıtlarına göre, Türkiye'deki mevduatın yarıdan fazlası döviz cinsine döndü. Bu kendileri bakımından yanlış bir şey değil. Şu anda gördüğümüz gibi döviz tutuyor olmak enflasyona karşı koruyor, çünkü enflasyonla beraber kur yükseliyor.

Peki neden şu anda oluyor?

Ekonomi uzmanlarına göre, bunun "acıklı" bir cevabı var çünkü aslında bu çok iyi anlaşılmış bir mekanizma ve artık olması gerekmiyor. Siz eğer bu şekilde enflasyona yol açacak para politikası izliyorsanız, yani Merkez Bankamızın yaptığı gibi ortalığa para saçıyorsanız ve hükümetimizin yaptığı gibi bankalara kredi verdirterek ortalıktaki Türk Lirası miktarını arttırıyorsanız, paranız diğer paralar karşısında değer kaybeder. Fakat, çeşitli nedenlerle bu istenmiyor. Merkez Bankası bir eliyle lira çıkartıyor ortaya. O lirayı alanlar da bir noktada "Bu paranın değeri kuş olacak, en azından değerini koruyacak döviz alayım" diyorsa, kendin zaten dövize talep yaratıyorsun. O talep döviz fiyatını yükseltmesin diye "ben satacağım" dediğiniz zaman, rezervlerinizi satmaya başlıyorsunuz.

Dolar dünyada da yükseliyor mu?

Şu anda tamamen Türkiye'ye has bir durum. Dünya genelinde dolar aslında değer kaybediyor. Euroya da başka birçok paraya karşı da dolar, hafif hafif değer kaybediyor. Halbuki Türkiye'de, Euroya ve Japon Yenine karşı da yine aynı şey oluyor. Dolara değil, liraya bir şey oluyor. Türkiye'den kaynaklı bir şeyden bahsediyoruz.

Gelelim, ülkemizin ekonomik tablolarının değerlendirildiği Merkez Bankası’na.

Merkez Bankası’nın kayıtlarına göre, toplam rezervleri geçen hafta 2 milyar 786 milyon dolar azaldı.

30 Temmuz'da Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 4 milyar 253 milyon dolar azalışla 46 milyar 673 milyon dolara indi. Brüt döviz rezervleri, 24 Temmuz'da 50 milyar 926 milyon dolar seviyesindeydi.,

Söz konusu dönemde altın rezervleri, 1 milyar 467 milyon dolar artışla 42 milyar 105 milyon dolardan 43 milyar 572 milyon dolara yükseldi.

Böylece Merkez Bankası'nın toplam rezervleri, geçen hafta bir önceki haftaya kıyasla 2 milyar 786 milyon dolar azalışla 93 milyar 31 milyon dolardan 90 milyar 245 milyon dolara düştü.

Peki, altın fiyatlarındaki tam gaz yükseliş devam eder mi?

"Altın yaklaşık 1 aydır rekora doymuyor. Yeni yeni rekorlara koşuyor. Çünkü dünyada pandemi tehlikesi hala bitmedi ve devam etmekte. Bu da dünyanın gelişmiş ülke ekonomilerini olumsuz etkileyeceği apaçık ortada. Bu nedenle dünyadaki genel olarak bütün ekonomik hareketler altındaki ivmenin yukarı doğru seyredeceğine işaret etmekte. Yanı sıra dünya genelinde faizlerin düşük olması, doların Euro karşısında değer kaybediyor olması yine güvenli liman olarak görülen altına yönlenmeye arttırmaktadır.”

Ülkemiz ekonomisi ile dünya ekonomisi ve dövizdeki dalgalanmaların tam tersi bir gösteriş içinde olmasının nedenleri şu anda enine boyuna araştırılıyor. Ortaya çıkan ilk sonuçlara göre, Merkez Bankası TL bazlı kredilerde ve likidite oranlarında indirim yaptı. Bankalarda faiz artırma kararları aldılar. Bu durum, eskiden beri uygulanan ve dövize fren olarak gösterilen ekonomik bir önlem. Bu kez ne kadar etkili olacak? Sıkıntı burada.

Ekonomi uzmanlarına göre, dövizdeki yükseliş yıl sonuna kadar devam edecek. Bu durumda., TL’nin erimesi ve etkilenmesi de ülkemizdeki enflasyonu yükseltecek bir uygulama. Bazı uzmanlar ise durumun gelip geçici bir tsunami olabileceğini ifade ediyorlar. Her ne olursa olsun, bizler geçen haftayı döviz ve altın fiyatlarındaki anlık yükselişler ve rekor kırılmasıyla geçirmek zorunda kaldık. Bir haftada cebimizdeki TL döviz bazında yüzde 25-30 oranlı değer kaybetti.

Buna karşın, ülkemizdeki ihracat, üretim ve iç piyasa ekonomik anketleri verileri yüzleri güldüren türde. Dövizdeki durulma için galiba biraz bekleyeceğiz.