Balon Balıkları İçin Araştırma Projesi

Çukurova Üniversiteli (ÇÜ) bilim insanları, Akdeniz kıyılarında yaygın olarak görülen ve tehlikeli olan balon balığına yönelik bir proje hazırladı.
ÇÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatih Özoğul, fakültenin konferans salonunda “Mersin Körfezi’ndeki Balon Balığı Türlerinin Tetrodotoksin (TTX) Düzeylerindeki Eşeye ve Mevsime Bağlı Değişimlerin Belirlenmesi” isimli TÜBİTAK 1001 Projesi ile ilgili bilgi verdi. Prof. Dr. Özoğul, bu balık türündeki zehrin siyanürden bin 200, morfinden 3 bin kat daha etkili olduğunu söyledi. Prof. Dr. Özoğul, son yıllarda medyada sıklıkla yer bulan balon balıklarının ülkemiz kıyılarında genellikle dört farklı türünün balıkçı ağlarına takıldığını söyledi. Akdeniz’de son 10 yıldır görülmesine rağmen ülkemiz kıyılarında kuzey Ege açıklarına kadar yayılmış olan bu balık türünün sadece Türkiye değil, İsrail, Lübnan, Yunanistan, hatta İtalya kıyılarına kadar yayılım gösterdiğini hatırlatan Özoğul, bu türün tüm Akdeniz geneli için tehlikeli olduğunu ifade ederek şöyle devam etti:
“İçerdiği tetrodotoksin (TTX) adlı zehir, dünyanın bilinen en güçlü denizel kaynaklı zehri olup, siyanürden bin 200, morfinden 3 bin kat daha etkilidir. Balon balığı tüketiminden kaynaklı zehirlenmeler, solunum sisteminde felce neden olmakta ve zehirlenme vakaları genellikle ölümle sonuçlanmaktadır. Bu zehrin bilinen bir panzehiri bulunmadığı gibi, balığı pişirmek zehri etkisiz hale getirememektedir. Japonya’da özel eğitim almış ve uzun yıllar staj görmüş sertifikalı aşçılar tarafından pişirilmesine rağmen balon balığı tüketimi nedeniyle Japonya’da, ayrıca Tayland, Çin gibi Uzak Doğu ülkeleri ve Avustralya gibi ülkelerde çok sayıda zehirlenme vakaları hala sık olarak görülmektedir. Son yıllarda Lübnan, İsrail ve Mısır gibi Akdeniz ülkelerinde de balon balığı zehirlenmeleri gözlenmeye başlamıştır.”
“ÜLKEMİZDE BU ALANDA YAPILAN ARAŞTIRMA ÇOK KISITLI”
Ülkemizde balon balıklarının toksisitesi ile ilgili yapılmış bilimsel araştırmaların kısıtlı olduğunu belirten Prof. Dr. Özoğul, balon balıklarının medya aracılığıyla kamuoyu nezdinde bir bilgi kirliliği ortaya çıkmasına da neden olduğunu söyledi. Ülkemiz ve Akdeniz genelinde yeni bir problem olan balon balıkları ve TTX ile ilgili bilimsel bulgu eksikliğini gidermek ve kamuoyunu doğru bilgilendirebilmek amacıyla 2015 yılında TÜBİTAK 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı’na başvuru yaptıklarını söyleyen Prof. Dr. Fatih Özoğul, proje başvurusunun TÜBİTAK tarafından desteklenmeye değer bulunduğunu ifade ederek şunları kaydetti:
“Bu çalışmayla ülkemiz denizlerindeki en yaygın 4 balon balığı türünün toksin düzeyleri tespit edilecek ve böylelikle kıyılarımızda yaşayan balon balıklarının insan sağlığı açısından olası riskleri ve ticari olarak kullanılıp kullanılamayacağı belirlenecek. Tetrodotoksinin siyanürden bin 200 kat, morfinden 3 bin kat daha fazla etkili olmasından dolayı ileri düzey kanser ağrılarında, anestezik uygulamalarda kullanımına yönelik dünya genelinde birçok üniversite ve ilaç firması araştırmalar yapmaktadır. Bu nedenle çalışmalarımız sadece balon balıklarındaki TTX düzeyinin belirlemekle kalmayıp, denizlerimizde yaşayan balon balıklarının ABD, Çin gibi ülkelerde ön çalışmaları ve deneyleri yapılan TTX içeren ilaçlar için bir hammadde kaynağı olabileceğini de göstereceği kanaatindeyiz.”