İsrail, Rusya için neden özel ülke?

Hakan ŞANLITÜRK - Bursa Haber/ANKARA Şimdiye kadar İsrail deyince Amerika aklınıza gelirdi. “Amerika için İsrail’in güvenliği önceliklidir” yorumlarını duymayanınız var mıdır? Amerika’nın Ortadoğu politikalarında İsrail etkisini bilmeyen kalmamıştır. Peki o halde “İsrail Rusya için özel ülke” yakıştırması da nereden çıkıyor?

Öncelikle bu tanım benim değil. Bizzat Rus lider Putin’in kendisine ait. Putin, 2011’de İsrail’i ziyaret ettiğinde ağzından bu cümle çıkmıştı. İsrail’i, “Rusya için özel bir ülke” ilan etmişti.

Tel Aviv ile Moskova arasında son yıllarda olan bitenlerden bazı notlar paylaşalım:
Netanyahu sonuncusu geçtiğimiz Haziran ayın başında olmak üzere 4 kez Moskova’ya gitti ve Putin’le buluştu. İklim zirvesi nedeniyle bir de Paris’te bir araya geldi ikili.

Sık telefon trafiği ve İsrail Cumhurbaşkanı Rivlin’in geçtiğimiz Mart ayındaki Moskova ziyareti iki ülke arasındaki temasların yoğunluğunu ortaya koydu.
Putin’in, İsrail nufusunun yarısının Rusça konuşanlardan oluştuğunu belirterek, İsrail’in Rus kültür dünyasının bir parçası olduğunu vurguladığını hatırlatması şaşkınlığı artırdı.

İki ülke arasında tarım, sağlık ve ilaç sanayindeki işbirliğinden, ortak silah üretimine, uzay alanındaki işbirliğinden ortak uçak üretimine kadar yüksek teknoloji alanlarında derin işbirliği mevcut.

Hatta, İsrail’in Rusya’nın öncülüğündeki Avrasya Gümrük Birliği’ne girmesi gibi renkli başlıklarda da görüşmeler yapıldığı biliniyor.

Rusya’nın Suriye’ye müdahalesi nedeniyle, İsrail’in Moskova Büyükelçisinin Rusya’ya resmen başarı dilemesi de çok ilginç bir gelişmeydi.

Yine dikkat çeken başka bir ayrıntı da Ruslar ile İsrail’in Suriye’de hiç sorun yaşamaması. Bu durum iki ülkenin Suriye politikalarının paralel seyir izlediğinin işareti.

Bütün bunlar arasında enerji ve silah başlıkları her açıdan kayda değer. Konunun bu boyutuyla ilgili TURAM Eşbaşkanı Aydın Sezer’den şu değerlendirmeyi duydum:

“Türk medyasında henüz yer almamış olsa da, enerji uzmanlarınca henüz gündeme getirilmemiş olsa da, Leviathan sahasında doğal gaz bulunduğu günden beri, Rus şirketlerinin ve Gazprom’un bölgeye yoğun ilgisi bulunmaktadır. Gazprom’un bölgede aktif olabilmek için gösterdiği çaba iki ülke arasında imzalanan Protokol’e dahi konu olmuştur. Gazprom’un, o meşhur ifade ile sıcak denizlere inme çabası, Doğu Akdeniz'e elini uzatması ve gaz sahalarında söz sahibi olması arzusu küresel bir aktör olarak, siyasi ve ticari nedenlerle olağan karşılanmaktadır.”



Türkiye’yi de konuşuyorlar
İsrail ve Rusya ilişkileri tarihinin en yoğun günlerini yaşıyor. İkili ilişkilerin geliştirilmesinin yanında Rusya’nın İran politikası ve İran’a silah satışının yanında Türkiye ile ilgili ilişkileri de konuştuklarını tahmin etmek zor değil. Mesela, Putin ile Netanyahu arasındaki temaslarda, İsrail’in Türkiye’ye gaz satmaması karşılığında, Rusya’nın da İran’a S300 füze satışını durdurması konusunun dahi gündeme geldiği söylenenler arasında. Ruslar, Suriye’de Türkiye’nin operasyonlarına yeşil ışık yakarken PYD-YPG karşıtlığı nedeniyle Türkiye’nin Amerika ile papaz olacağını ve bunun işlerine geleceğini de öngörmüş olmalılar.

Gazprom devrede
Geçen Nisan’da, Noble Enerji ve ortaklarının yatırım için hala finansman sağlayamamaları nedeniyle ve İsrail’de ortaya çıkan hukuki belirsizliğin de etkisiyle Gazprom işi fırsata çevirmek için girişimde bulundu. İsrail’in Leviathan gaz sahasından yüzde 30 pay almak için teklif sundu. İsrail’deki Rus lobisinin de Gazprom ile işbirliğine gidilmesi yönünde gayrette bulunduğu biliniyor. Rusya’daki Yahudi kökenli oligarkların çoğunluğu da iki ülke ilişkilerinin ilerlemesine katkıda bulunuyor.

Gelinen aşamada Rus politikaları Ortadoğu’da Amerika’nın canını fena halde sıkıyor. Ruslar Mısır’la da ilişkilerde de ciddi ilerleme sağladılar. Askeri işbirliği yapıyorlar. Ortaya ortaya şöyle bir durum çıkıyor:

“Amerika düne kadar en sağlam müttefiki olan Türkiye’nin yanı sıra İsrail’i de kaybetmek tehlikesiyle karşı karşıya.”