Türkiye 13 yıl süren istikrarlı bir tek parti iktidarına 7 Haziran seçimleriyle birlikte veda etti. Seçim öncesi beklentileri ve yeniden seçimin 1 Kasım'da yapılacağını da hesaba katarsak 2015 yılından yaklaşık 7 ayı kaybettik. Koalisyon ve siyasi istikrarsızlık nedir bilmeyen yeni seçmen gençler de bu süreçte bizim gençlik yıllarımızda yaşayarak edindiğimiz tecrübe gibi bir deneyim yaşadılar.
Tılsım nerede bozuldu?
Genel olarak baktığımızda bir çok yönden 2015 kayıp bir yıl ama özellikle ekonomik açıdan ciddi anlamda geriledik. Gelişmekte olan ülkelere para akışının yavaşlaması, dünyanın genel durumu ve ABD'deki gelişmeler gibi dışarıda doların güçlenmesine yardımcı olacak faktörlere içerideki siyasi belirsizlikler ve artan terör olayları gibi olumsuzluklar da eklenince dolar bugün 3 TL'yi aştı.
2002 yılı ortalamasında 1,51 TL, yıl sonunda 1,64 TL olan dolar aradan geçen 10 yılın ardından 2012 yılı ortalamasında ve yıl sonunda ise 1,80 TL idi.
2013 yılının ikinci yarısında başlayan Türkiye'yi istikrarsızlaştırma hamleleriyle (bunun için neden o tarihte düğmeye basıldığı sorusu ayrı bir yazıyla açıklanmaya muhtaç. Şimdilik sadece 2007 ve sonrasında içeride ve dışarıda uygulanan öze dönüş politikaları nedeniyle olduğunu belirteyim) ülkede bir kaos ortamı oluşturulmaya çalışıldı.
İktidarın öngörüsüzlüğü ve yanlış hamleleri de bu ortamı hazırlamak isteyenlerin ekmeğine yağ sürdü. Sayın Tayyip Erdoğan'ın empatiden uzak sert politikaları nedeniyle yaşanan kırılma ve ayrışma süreci de hasarın daha kalıcı olmasına yol açtı.
İstikrar ve ekonomi bağlantısı
Dolar 2013 yılı nisan ayı sonunda da 1,79 TL idi. Hazırlıklarını tamamlayan karanlık eller bir bir hamlelerini yapmaya başladı. 2013 yılı mayıs ayı sonunda başlayan gezi parkı eylemlerinin ardından tam sükunete kavuşurken bu kez 17 ve 25 Aralık'ta başlayan malum soruşturmalarla tekrar bir çalkantı yaşadık ve 2013 yılı sonunda dolar artık 2 TL bandını da aşarak yılı 2,13 TL ile tamamladı.
Komploların büyük ölçüde bertaraf edilmesi sonucu sakin geçen 2014 yılında ağustos ayındaki Cumhurbaşkanlığı seçimi ve sonrasında AK Parti'deki devir teslim sorunsuz geçince dolar o yılın ortalamasında 2,19 TL'den, yıl sonunda ise 2,32 TL'den işlem gördü.
2,33 TL'den 2015 yılına başlayan dolar, genel seçim atmosferi, sandıktan çıkan istikrarsızlık ve arkasından başlayan terör olayları sonucu yıl ortalamasında 2,66 TL'yi, bugün itibariyle de 3,04 TL'yi buldu.
Şu noktaya dikkatinizi çekmek isterim. Kesintisiz istikrarın sürdüğü 2002-2012 arasındaki 10 yılda dolar sadece 16 kuruş artarken çalkantılı geçen 2013-2015 arasında 1,24 TL yükseldi. Yani tam 7,75 kat arttı. Özetle paramız değerinden son 10 yılda 16 kuruş yitirirken son iki yılda 1,24 TL değer kaybetti. Bu hepimizin kazanımlarımızın erimesi demek.
1 Kasım ve sonrası
En basit örneğiyle petrolün varil fiyatı şu anda 46 $ civarında. AK Parti'nin iktidara geldiği 2002 yılında ise 30 $ seviyesindeydi. O yıllarda benzinin litresi 1,64 TL iken bugün ortalama 4,53 TL. Eğer dolar olayların başladığı 2013 yılının ikinci yarısının başındaki seviyede olsaydı, kaba bir hesaplamayla (petrol fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte) bugün benzinin litresi 2,74 TL - 3 TL civarında olacaktı. Bu hesabı daha anlaşılır kılmak için biraz açayım.
2002 yılında bir varil ham petrolün maliyeti 49,2 TL iken bugün 139,8 TL. Üstelik bu fark reel maliyetten ziyade kur farkından oluşuyor. Eğer dolar 2013 yılının ikinci yarısının başındaki seviyede olsaydı bu maliyet bugün 82,8 TL olacaktı. Yani 1 varilde 57 TL cebimizde kalacaktı.
Petrol deyip geçmeyin, türevlerini ve sanayideki kullanımlarını düşününce bu çok büyük bir maliyet.
Son 3-4 aydır bu yüzden piyasada yaprak kıpırdamıyor. Herkes kendini beklemeye aldı. Umarım 1 Kasım seçimlerinden istikrarlı bir yapı çıkar da hızla toparlanırız. Yoksa bu maliyet yükü bir çok işletmenin sonu olacak.
Yorum Ekle
Yorumlar
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
Web.tv
Cihat ÖZKAN
Belirsizlikler ve beklentiler
Türkiye 13 yıl süren istikrarlı bir tek parti iktidarına 7 Haziran seçimleriyle birlikte veda etti. Seçim öncesi beklentileri ve yeniden seçimin 1 Kasım'da yapılacağını da hesaba katarsak 2015 yılından yaklaşık 7 ayı kaybettik. Koalisyon ve siyasi istikrarsızlık nedir bilmeyen yeni seçmen gençler de bu süreçte bizim gençlik yıllarımızda yaşayarak edindiğimiz tecrübe gibi bir deneyim yaşadılar.
Tılsım nerede bozuldu?
Genel olarak baktığımızda bir çok yönden 2015 kayıp bir yıl ama özellikle ekonomik açıdan ciddi anlamda geriledik. Gelişmekte olan ülkelere para akışının yavaşlaması, dünyanın genel durumu ve ABD'deki gelişmeler gibi dışarıda doların güçlenmesine yardımcı olacak faktörlere içerideki siyasi belirsizlikler ve artan terör olayları gibi olumsuzluklar da eklenince dolar bugün 3 TL'yi aştı.
2002 yılı ortalamasında 1,51 TL, yıl sonunda 1,64 TL olan dolar aradan geçen 10 yılın ardından 2012 yılı ortalamasında ve yıl sonunda ise 1,80 TL idi.
2013 yılının ikinci yarısında başlayan Türkiye'yi istikrarsızlaştırma hamleleriyle (bunun için neden o tarihte düğmeye basıldığı sorusu ayrı bir yazıyla açıklanmaya muhtaç. Şimdilik sadece 2007 ve sonrasında içeride ve dışarıda uygulanan öze dönüş politikaları nedeniyle olduğunu belirteyim) ülkede bir kaos ortamı oluşturulmaya çalışıldı.
İktidarın öngörüsüzlüğü ve yanlış hamleleri de bu ortamı hazırlamak isteyenlerin ekmeğine yağ sürdü. Sayın Tayyip Erdoğan'ın empatiden uzak sert politikaları nedeniyle yaşanan kırılma ve ayrışma süreci de hasarın daha kalıcı olmasına yol açtı.
İstikrar ve ekonomi bağlantısı
Dolar 2013 yılı nisan ayı sonunda da 1,79 TL idi. Hazırlıklarını tamamlayan karanlık eller bir bir hamlelerini yapmaya başladı. 2013 yılı mayıs ayı sonunda başlayan gezi parkı eylemlerinin ardından tam sükunete kavuşurken bu kez 17 ve 25 Aralık'ta başlayan malum soruşturmalarla tekrar bir çalkantı yaşadık ve 2013 yılı sonunda dolar artık 2 TL bandını da aşarak yılı 2,13 TL ile tamamladı.
Komploların büyük ölçüde bertaraf edilmesi sonucu sakin geçen 2014 yılında ağustos ayındaki Cumhurbaşkanlığı seçimi ve sonrasında AK Parti'deki devir teslim sorunsuz geçince dolar o yılın ortalamasında 2,19 TL'den, yıl sonunda ise 2,32 TL'den işlem gördü.
2,33 TL'den 2015 yılına başlayan dolar, genel seçim atmosferi, sandıktan çıkan istikrarsızlık ve arkasından başlayan terör olayları sonucu yıl ortalamasında 2,66 TL'yi, bugün itibariyle de 3,04 TL'yi buldu.
Şu noktaya dikkatinizi çekmek isterim. Kesintisiz istikrarın sürdüğü 2002-2012 arasındaki 10 yılda dolar sadece 16 kuruş artarken çalkantılı geçen 2013-2015 arasında 1,24 TL yükseldi. Yani tam 7,75 kat arttı. Özetle paramız değerinden son 10 yılda 16 kuruş yitirirken son iki yılda 1,24 TL değer kaybetti. Bu hepimizin kazanımlarımızın erimesi demek.
1 Kasım ve sonrası
En basit örneğiyle petrolün varil fiyatı şu anda 46 $ civarında. AK Parti'nin iktidara geldiği 2002 yılında ise 30 $ seviyesindeydi. O yıllarda benzinin litresi 1,64 TL iken bugün ortalama 4,53 TL. Eğer dolar olayların başladığı 2013 yılının ikinci yarısının başındaki seviyede olsaydı, kaba bir hesaplamayla (petrol fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte) bugün benzinin litresi 2,74 TL - 3 TL civarında olacaktı. Bu hesabı daha anlaşılır kılmak için biraz açayım.
2002 yılında bir varil ham petrolün maliyeti 49,2 TL iken bugün 139,8 TL. Üstelik bu fark reel maliyetten ziyade kur farkından oluşuyor. Eğer dolar 2013 yılının ikinci yarısının başındaki seviyede olsaydı bu maliyet bugün 82,8 TL olacaktı. Yani 1 varilde 57 TL cebimizde kalacaktı.
Petrol deyip geçmeyin, türevlerini ve sanayideki kullanımlarını düşününce bu çok büyük bir maliyet.
Son 3-4 aydır bu yüzden piyasada yaprak kıpırdamıyor. Herkes kendini beklemeye aldı. Umarım 1 Kasım seçimlerinden istikrarlı bir yapı çıkar da hızla toparlanırız. Yoksa bu maliyet yükü bir çok işletmenin sonu olacak.