Dahiliye polikliniğinde hastalarımla oldukça sık yaşamakta olduğum diyaloglardan biriyle sözlerime başlamak istiyorum.
''Neden aspirin kullanıyorsunuz?''
''Bilmem? Herhalde kanı sulandırmak (Bazı yörelerde sulandırmak yerine curultmak deniyor) için.''
''Peki kanınızı neden sulandırmak gerekiyor? Kalp krizi veya felç mi geçirdiniz?''
''Hayır.''
Diyaloğun devamında hastalarıma verdiğim bilgiler bugünkü yazımın konusu...
Sizlere küçük dozdaki aspirinin kullanım alanları konusunda özet bilgiler vermeden önce konumuzla ilgisi nedeniyle kısa adı WHO olan Dünya Sağlık Örgütü'nün bazı verilerinden kısaca bahsetmek istiyorum.
WHO tarafından 2017 Ocak ayında yayınlanan bir çalışmaya göre kalp damar hastalıkları tüm Dünya'da ölüm nedenleri bakımından açık ara ile birinci sıradadır. Kanser de ilk on ölüm nedeni listesinin beşinci sırasındadır.
Kalp damar hastalıkları dendiğinde genellikle damarların tıkanmasıyla oluşan hastalıklar anlaşılır. Bu gruptaki hastalıkların en bilinenleri kalp krizi ve felçtir. En sık görülen bu iki hastalığın dışında kalp ritim bozuklukları, kalp yetmezliği, kalp kapak hastalıkları, kalp kası hastalıkları, kalpten çıkan ana damarın genişlemesi, böbrek damar hastalığı, bacak damar hastalığı da bu gruba dahildir.
Bu hastalıklar sadece en sık ölüm nedenleri olmakla kalmazlar aynı zamanda en sık hastaneye yatış nedenidirler.
Kalp krizi ve felç geçirenlerde bu hastalıkların bir kez daha görülmesini azaltmada aspirinin yararı uzun yıllardan beri bilinmektedir. Mide kanamasına yol açma ihtimali ile koruyucu etkisi kıyaslandığında, yani yarar zarar oranına bakıldığında, yararı belirgin şekilde üstündür. Buna ikincil koruma adı verilmektedir. Dünyada pek az ilaç hakkında bu kadar net veri vardır. Her şeye rağmen mide kanaması riski olan kişilerde alternatif ilaçların kullanımı devreye girmiş bulunmaktadır.
Daha önce kalp krizi veya felç geçirmemiş kişilerde bu hastalıkları önlemek amacıyla aspirin kullanılmasının yararlı olduğunu kanıtlayan bilimsel veri ise yoktur. Aspirin kullanılarak bu hastalıkların oluşmasını azaltmak ve mide kanaması ihtimalleri kıyaslandığında, yani yarar zarar oranına bakıldığında, ''Aspirin kullanılırsa yararlı olur'' diyemiyoruz.
Dünyadaki ölüm nedenleri sıralamasında beşinci sırada olan kansere gelince... Kalın bağırsak kanseri başta olmak üzere tüm kanser türlerinin oluşmasında ve kansere bağlı ölümlerde aspirinin koruyucu etkisi büyük çaplı çalışmalarla ortaya konmuş bulunmaktadır.
Özet olarak belirtmek isterim ki daha önce kalp krizi ya da felç geçirmiş olanlarda bu hastalıkların tekrarlama riskini azaltmada yararlı olduğu kanıtlanmış olan aspirin, başta kalın bağırsak kanseri olmak üzere tüm kanser türlerinden korunmada da yararlı bulunmuştur. Buna rağmen aspirin kullanımına hastanın kendisi değil, hekimi karar vermelidir. Bu kararın verilmesi için risk ve yararın gözden geçirilmesi şarttır.
Sağlık en büyük servettir. Sağlıklı ve hoşça kalın