Aftlar... Küçük ama can sıkıcı bu sorunla tanışmayan pek az insan vardır. Ağzın iç kısmında veya diş etlerinde görülen bu ağrılı yaralar yeme ve konuşma sırasında daha çok azap verirler.

İçleri sarı veya beyaz, çevresi kırmızı olur aftların. Aftın çıkacağı yerde bir kaç gün önce karıncalanma ve yanma başlar. Küçük olanlarda ağrı da az olur. Bir iki haftada iz bırakmadan iyileşen bu aftlardan ziyade, iyileşmeleri altı haftayı bulan büyük ve çok ağrılı aftlar daha can sıkıcıdırlar. Yemek yemeyi ve hatta konuşmayı bile engelleyebilir bu tür aftlar. İyileştiklerinde iz bırakırlar. Bunlardan başka ileri yaşlarda görülebilen, sık rastlanmayan, büyük ve ağrılı aftlar vardır. Bu tür aftlar iz bırakmadan bir iki hafta içinde iyileşirler.

Aftların, dudaklarda veya dudak çevresinde görülen uçuklardan en belirgin farkları bulaşıcı olmamalarıdır. Uçukların nedeni Herpes simlex isimli bir virüstür.

Aftın kesin nedeni bilinmiyor. Sık sık aft görülen kişilerin ailelerindeki başka kişiler de bu sorunu yaşıyor olabilir. Buna rağmen aftın genetik bir hastalık olduğuna dair bir kanıt yoktur. Aile üyelerinin aynı gıdaları tüketiyor olmaları ve aynı alerjen maddelerle karşılaşıyor olmaları da etken olabilir.

Aftı kolaylaştıran etkenlere örnekler vermek istiyorum:

Ağız içinde çeşitli nedenlerle oluşan yaralanmalar.

Ruhsal stresler.

Asitli, tuzlu, baharatlı gıdalar.

Mide ve on iki parmak bağırsağında ülsere neden olabilen Helikobakter pilori isimli bakteri.

Adet dönemindeki hormonal dalgalanmalar.

B 12 vitamini, folik asit, çinko ve demir eksikliği.

Bazı diş macunları (Sodyum lauril sülfat içeren diş macunları)

Bazı hastalıklarda hastalığın belirtileri arasında aft da olabilir. Çölyak hastalığı, Crohn's hastalığı, ülseratif kolit, Behçet hastalığı, bağışıklık sistemini baskılayan AIDS gibi hastalıklar başlıca örneklerdir.

İyileşmesi iki haftadan uzun süren, biri bitmeden diğeri çıkan, büyük, ağrılı, sık tekrarlayan, yemek yemeyi ve konuşmayı zorlaştıran, dudaklara uzanan ve ateşle birlikte olan aftlarda altta yatan bir neden olup olmadığı araştırılmalıdır.

Tedavisine gelince... Kesin nedeni bilinmediği için nedene yönelik ve hastalığı tamamen ortadan kaldıran, tekrar etmesini önleyen bir tedavisi yoktur. Küçük aftlarda zaten tedavi gerekmez. Büyük ve ağrılı aftlarda ağrıyı azaltan ve yaranın iyileşmesini hızlandıran tedaviler uygulanabilir. Bu tür tedaviler yaraya uygulanan pomad, gargara gibi tedavilerdir. Aftın oluşmasını kolaylaştıran bir neden varsa o nedenin ortadan kaldırılması, altta yatan bir hastalık varsa varsa o hastalığın giderilmesi gerekir. B 12, demir, folik asit ve çinko eksikliği varsa o eksikliğin giderilmesi de tedavinin bir parçası olmalıdır.

Özet olarak belirtmek isterim ki aft kesin nedeni bilinmeyen ve bu nedenle de kesin tedavisi olmayan bir durumdur. Önemli olan kolaylaştırıcı nedenleri bilmek ve bu şekilde olabildiğince korunmaktır. Özellikle sık tekrarlayan, büyük ve ağrılı aftlarda altta yatan önemli bir hastalık olup olmadığının araştırılması gerekir.

Sağlıklı ve mutlu kalmanız dileğiyle.